Celer je dvogodišnja biljka, a porijeklo vodi od divljeg celera. Zadebljali korijen se koristi u ishrani, a list i zadebljale bijele lisne drške kao salata, svježe i kao začin. Celer je biljka iz porodice Apiaceae, koja se od antike gajila kao povrće. Korijen celera je bogat proteinima, mastima a lisna drška i list vitaminom C i provitaminom A. Svi biljni djelovi celera, sadrže eterično ulje koje je specifičnog mirisa.
Sjeme celera se koristi kao začin, a njegovi ekstrakti se koriste u biljnoj medicini. Celer ima listove tamno zelenije boje i perasto su razdijeljeni, a listići su nazubljeni. Celer se u narodu naziva i kao červez, pitomi celer i bjelaš. Treba voditi računa prilikom upotrebe celera, jer spada u povrće koje može izazvati alergijske reakcije. Alergijsku reakciju može izazvati sirovi celer, kuvani celer ili sušeni celer. Korijen celera sadrži više alergena od stabljike.
Gajenje celera
Celer je po zahtjevima prema toploti sličan šargarepi, ali bolje podnosi niske temperature od nje. Na temperaturi od 3-4°C počinje da klija, a optimalna temperatura je 20°C. Celer zahtijeva dosta svjetlosti i ne podnosi zasjenjena mjesta, jer korijen ostaje sitan i bez intezivnog mirisa. Zahtijeva duboka zemljišta koja su bogata organskom materijom, strukturna, sa pH oko 6.5. Slabo se razvija na lakim, pjeskovitim, zbijenim i hladnim zemljištima. Gaji se u njivi i bašti, a dobro se pokazao i gajen u saksiji.
Celer kao lijek
Celer je još u Egiptu korišćen kao lijek, a smatra se da se koristio i kao afrodizijak. Dobar je diuretik, za rad bubrega, dobro utiče na cirkulaciju krvi. Dobro djeluje pri liječenju astme, reume i promuklosti. Takođe poboljšava krvnu sliku, a acetileniks jedan od njegovih sastojaka sprečava umnožavanje ćelija raka. Celer sadrži biljno jedinjenje apigenin, koji djeluje kao protivupalno, antibakterijsko, antivirusno i antioksidativno sredstvo. Sjemenka celera sadrže oko 2 protivupalnih jedinjenja, koja mogu pružiti zaštitu protiv upale u tijelu. Kalorijska vrijednost celera je 16 kcal/100g, a u toj količini ima vitamina K 36.9%, vitamina A 9% i vitamina C 5.2%. Sadrži i druge vitamine ali u manjoj mjeri, bogat je i vlaknima. Od minerala celer sadrži mangan 5%, kalijum 7.5%, molibden 6.7% i kalcijum 4%.
Berba i čuvanje celera
Celer se bere u drugoj polovini jula dok su listovi mlađi, jer ako prestare opada im kvalitet. U povoljnim uslovima moguća su tri otkosa uz prinos lišća 50-80t/ha. Posle svakog otkosa treba prihraniti sa 40-50kg/ha azota. Drške i listovi se uklanjaju i skupljaju, a pakuje se po veličini i kvalitetu ( određuje se bojom, oblikom, ispravnošću i debljinom peteljki i stabljike)
Pripremio: Vojislav Popović
