Fiziološki poremećaji paradajza se najčešće javljaju kao posljedica temperaturnog i vodnog stresa i dosta su česti.
Zelena kragna se javlja kod pojednih sorti usled visoke temperature i nedostatka kalijuma – prvenstveno kod plodova koji su izloženi suncu.
Sunčane pjege – bjeličast dio ploda, nastaje na plodovima koji su izloženi jakom osunčavanju u većem dijelu dana (30-35⁰ C) čime se sprečava sinteza crvenog pigmenta.
Trulež vrha ploda je čest fiziološki poremećaj, a nastaje najčešće zbog nedovoljnog usvajanja kalcijuma. Do nedovoljnog usvajanja kalcijuma može doći i kad ga ima dovoljno u zemljištu – zbog zemljišne suše.
Osim navedenog, uzroci truleži vrha ploda mogu biti: slaba aktivnost korijena, visoka transpiracija uz nedostatak vode, visoka koncetracija soli u zemljištu ili supstratu, nagla promjena vlažnosti zemljišta, visoka vlažnost vazduha koja onemogućava proces transpiracije i time snabdijevanje i mobilizaciju kalcijuma u plodu, nedovoljna količina fosfora u zemljištu i biljci, prekomjerno đubrenje kalijumom, magnezijumom i azotom, korišćenje veće količine azota u amonijumskom obliku…
Kako bi se spriječio ovaj fiziološki poremećaj potrebno je:
- održavati povoljan vodni režim zemljišta,
- povećati sadržaj kalcijuma u zemljištu đubrenjem,
- izbjegavati pretjeranu bujnost biljaka – putem kontrole azota u zemljištu,
- održavanje povoljne strukture zemljišta koja omogućava dobar rast korijena i time dobro snabdijevanje vodom, kiseonikom i hranivima,
- uzgajati manje osjetljive sorte
Plodovi su na ovu pojavu naosjetljiviji kada dostignu 40-70 % veličine. Odumrlo tkivo vrha (trulež) predstavlja povoljnu podlogu za saprofitske mikroorganizme koji nastavljaju sa uništavanjem ploda.
Šupljikavost ploda se javlja kao posljedica nedostatka svjetlosti i visokih temperatura, a u stakleničkoj proizvodnji može nastati zbog neadekvatnog korišćenja hormonskih sredstava za oplodnju. Šupljikavosti ploda doprinose svi faktori koji onemogućavaju dobro oprašivanje.
Neujednačenu obojenost ploda karakteriše prisustvo zelenog prstena oko ploda, odnosno žutog prstena tvrđeg tkiva. Uzroci nastanka neujednačene obojenosti ploda su najčešće visoke temperature, a može se javiti i usled nedostatka kalijuma u plodu, ili neodgovarajuće razmjere azota i kalijuma. Takođe, na ovu pojavu utiču i neke osobine ploda, tako da su njoj podložnije pojedine sorte.
Mačije lice
Mačije lice je oštećenje ploda koje uveliko smanjuje njegovu tržišnu vrijednost. Za razliku od uzroka prethodnih fizioloških poremećaja, ovu deformaciju izazivaju niske temperature u vrijeme cvjetanja i oplodnje – dnevne (15-18⁰C) i noćne (10-15⁰C). Obično se javlja kod sorti koje imaju krupne plodove.
Pripremio: dipl. ing. polj. Dušan Ivanović
