Mastitis je česta bolest među muznim kravama širom svijeta i karakteriše se kao zapaljenje vimena.
Često se povezuje sa intramamarnom infekcijom (IM) i dijeli se na:
- Klinički mastitis ( zapaljenje sa vizuelnim znacima upale u vimena ili mlijeku, CM)
- Subklinički mastitis ( zapaljenje bez vizuelnih znakova, SCM)
I klinički i subklinički utiču na kvalitet mlijeka i prinos negativno i stoga mastitis predstavlja veliku brigu za farmere sa ekonomske strane.
Opšti aspekti mastitisa
Mastitis se kategoriše kao akutni ili hronični, na osnovu trajanja. Međutim i na klinički i subklinički, kako smo gore pomenuli i to na osnovu simptoma.
Klinički mastitis je klasifikovan po vrstama simptoma:
- Blag ( zgrušavanje mlijeka)
- Umjereni ( promjene u mlijeku i vidljivi znaci uplale)
- Teški ( promjene u mlijeku i vimenu, sistemski znaci)
Broj somatskih ćelija mlijeka mjeri koncentraciju somatskih ćelija i važan je dijagnostički alarm za subklinički mastitis. Broj somatskih ćelija, zdravog vimena, je oko 70.000 ćelija/ml i to uzavisnostiod starosti, rase, laktacije i mlječnosti krave.
Mlijeko s povećanim brojem somatskih ćelija nije prihvatljivo za otkup i daljnju preradu pa su štete u slučaju zabrane prodaje mlijeka velike.
Intramamarne infekcije su najčešći uzrok mastitisa. One su definisane kao infekcije sekretornog tkiva mliječne žlijezde i/ili kanala
Mnogi mikroorganizmi mogu da inficiraju vime, ali bakterije stafilokoke, posebno.
Mastitis se češće javlja kod visokoproduktivnih mliječnih krava koje žive pod stalnim stresom.
Uzročnici mastitisa su najvećem broju slučajeva bakterije, i to smo izdvojili neke od njih:
- Arcanobacterium (Trueperella) pyogenes
- Bacillus
- Citrobacter spp.
- Corynebacterium bovis
- Corynebacterium spp.
- Enterobacter spp.
- Enterococcus faecalis
- Enterococcus spp.
- Escherichia coli
- Klebsiella pneumonia
- Klebsiella spp.
- Pasteurella spp.
- Proteus spp.
- Pseudomonas spp.
- Staphylococcus aureus
- Staphylococcus haemolyticus
- Staphylococcus spp.
Identifikacija krava u riziku za zdravstvene probleme vimena
U stadima sa problemima mastitisa, bakteriološke analize uzetih uzoraka mlijeka od krava neposredno nakon teljenja mogu se koristiti kao sredstvo za odvajanje zdravih krava od nezdravih krava, kako bi se spriječilo širenje infekcija. Takve analize takođe mogu koristi se za identifikaciju krava sa rizikom od zdravstvenih problema vimena tokom laktacije. Pojava Staph. aureus, Strep. disgalacticae, i Strep. uberis neposredno nakon teljenja je povezan sa povećanjem broja somatskih ćelija tokom laktacije. Identifikovanjem rizičnih krava, odgovarajućim upravljačkim odlukama može se uzeti kao na primjer da li životinju treba izdvojiti ili liječiti.
Kada govorimo o mastitisu, zasigurno pomišljamo na štete koje on može da donese i kakve gubitke možemo očekivati. Samo neke od posljedica, možete pročitati u narednim redovima.
Posljedice koje se mogu zasigurno očekivati prilikom pojave mastitisa:
- Propadanje određenih četvrti vimena ili cijelog, pa mora doći do povremenog isključivanja krava iz proizvodnje;
- Svakako da je evidentna smanjena količina proizvodnje mlijeka u vimenu;
- Nažalost i uginuće bolesnih krava:
- Troškovi prilikom liječenja, ćime se dodatno poskupljuje proizvodnja mlijeka;
- Za vrijeme upale mlijeko je neupotrebljivo za ishranu, kao i za industijsku preradu, jer može da sadrži različite mikroorganizme i njihove toksine.
Ono što predstavlja osnov za prevenciju, protiv pojave mastitisa je higijena grla, muzilica ili onoga ko vrši mužu, higijena spoljašnje okoline kao i higijena same štale.
U održavanju higijene veliku važnost ima prostirka, koja bi trebalo da se mijenja svakoga dana kako bi krava imala čistu prostirku ispod sebe, čiji se razlog veoma lako može zaključiti. Ono što se smatra kao najboljom prostirkom je slama.
Vjerovali ili ne, ali za prenos bakterija su nekad “zadužene” muve i na taj način mogu da dovedu do pojave mastitisa. Stoga, potrebno je vršiti i prevenciju kada su muve u pitanju, jer je i to jedan od načina čuvanja krava da ne obole.
Ono što neke od preventivnih mjera podrazumijevaju je svakako:
- Izbjegavanje da se krave izlažu stresu;
- Potrebno je obezbijediti dovoljno prostora za svaku kravu;
- Kako je gore već pomenuto, potrebno je obezbijediti čistu prostirku,
- Voditi računa o vimenu prilikom muže, odnosno čuvati ga od povređivanja;
- Kada se krava muze, potrebno je primijeniti potpuno izmuzavanje pri svakoj muži;
- Sise treba prati, sušiti i dezinfikovati prije i posle svake muže;
- Prilikom muže, ne smiju se istom krpom čistiti vimena od više krava;
- Provjetravanje štale, takođe spada u pervenciju.
Ukoliko je došlo do bolesti, uprkost preventivnom djelovanju, potrebno je pozvati veterinara, čija ćete upustva pomno pratiti kako ne bi došlo do daljih komplikacija
Kako smo već pomenuli da je higijena muže jako bitna prilikom sprečavanja “dolaženja” mastitisa, sve o tome možete saznati OVDJE
