U poslednjih petnaestak godina govedarstvo u Srbiji i regionu je pretrpjelo značajne promjene. Pored evidentnog smanjenja ukupnog broja grla, sve je manje domaćinstava sa 1-5
muznih krava. Povećala se težnja proizvođača za primenom genetski izuzetno vrednih bikova u svojim stadima u cilju povećanja produktivnosti sledećih generacija muznih grla. Sa ekonomske strane to je opravdana težnja, ali za takvu proizvodnju treba ispuniti određene preduslove, što se obično ne dešava, pa dolazi do poremećaja u reprodukciji. Većina objekata je stare gradnje sa lošom ventilacijom, lošom osvijetljenošću, ležišta su kratka, podovi glatki, sistem držanja je vezan. Sa druge strane i kada se započne izgradnja novih objekata, ona se odvija po sopstvenom nahođenju, bez projekata i konsultacija od strane stručnih lica. Pored načina držanja vrlo bitan i glavni faktor neplodnosti krava je neadekvtna ishrana krava u različitim fazama laktacije. Kao posledica toga u tim zapatima proizvodnja mlijeka opada, što dovodi u pitanje ekonomičnost proizvodnje.
80% zarade na jednoj farmi potiče od količine proizvedenog mleka. Da bi krave proizvele adekvatnu količinu mlijeka i time opravdale svoj genetski potencijal, neophodno je da redovno ostaju steone. To znači da približno daju tele godišnje. Da bi se popravili reproduktivni parametri neophodno je otkloniti sve negativne faktore tj. sprovesti adekvatan menadžment stada.
Primjenom ultrazvučne dijagnostike (UZ) se značajnomogu popraviti reproduktivni parametri jednog zapata krava. Koje su prednosti korišćenja ultrazvučne dijagnostike u zapatu krava?
1. Otkrivanje anestričnih krava (krava koje ne pokazuju znake ciklus). Vrlo je bitno utvrditi da li je anestrija prava (najčešće nastaje kao posledica nedostatka energije u obroku) ili je u pitanju tiho traženje, u cilju sprovođenja adekvatne korekcije obroka i eventualne hormonalne terapije grla;
2. Dijagnostika cističnih promena na jajnicima.
Ova grla ne pokazuju znake traženja ili se dešava da pokazuju znake u nepravilnom vremenskom intervalu;
3. Dijagnostika upalnih procesa u materici.
Postoje infekcije materice kod kojih ne dolazi do izlučivanja gnojnog sadržaja u spoljašnju sredinu. UZ se mogu ovi patološki procesi dijagnostikovati;
4. Dijagnostika rane steonosti.
UZ se može kod krava utvrditi steonost sa 27 dana, a kod junica sa 26 dana, čime se postiže rana identifikacija grla koja nisu steona, a kod kojih nije uočen ciklus 21 dan nakon osjemenjavanja;
5. Dijagnostika ranog embrionalnog uginuća.
Moguće je da se embrionalna uginuća u zapatu jave u 20-30% slučajeva, a da od toga veći broj krava ne uđe u ciklus i da se smatra da su ona steona. UZ se mogu otkriti ova grla i adekvatnim tretmanom ponovo
uvesti u ciklus i osjemeniti;
6. Otkrivanje slabo fertilnih bikova.
Utvrđivanje steonosti u kratkom interval nakon osemenjavanja nam može ukazati da ako je mali broj krava na pregledu gravidan, eventualno postoji problem sa kvalitetom sjemena određenog bika ili na neadekvatno
čuvanje sjemena;
7. Povećanje efikasnosti hormonskih tretmana.
Adekvatnom dijagnostikom stanja na genitalnom traktu je moguć odabir adekvatnog hormonskog tretmana, čime se maksimizira uspješnost protokola;
8. Dijagnostika blizanačke trudnoće.
Bitna je identifikacija ovih grla zbog dužine zasušenja i pojačanog kvaliteta ishrane;
9. Dijagnostika pola teladi;
10. Ocjena vitalnosti teladi.
Ovo je vrlo bitno, jer u trenutku pregleda rukom se može desiti da su prisutne plodove membrane i plodova voda, ali da je plod u skorašnjoj prošlosti uginuo, što daje sliku lažnog graviditeta. UZ pregledom se može uočiti da li
postoji srčana radnja kod teleta i da li je plod kompaktan ili je došlo do procesa raspadanja.
Koja grla podležu ultrazvučnom pregledu?
- Krave koje su se otelile pre 42 dana, a nisu pokazale znake estrusa;
- Krave koje su zadržale posteljicu ili kod kojih se vidi prljav iscedak;
- Krave koje su imale težak porođaj;
- Krave koje povađaju bez vidljivog razloga;
- Krave koje imaju neregularne cikluse;
- Grla lose kondicije;
- Grla kod kojih je prošlo više od 30 dana od osjemenjavanja.
