Vještačko osjemenjavanje predstavlja reproduktivnu tehnologiju u okviru koje se sjeme uzima od priplodnjaka, a zatim se koristi u svježem ili smrznutom stanju za osjemenjavanje plotkinja. Rasprostranjenost vještačkog osjemenjavanja varira od vrste do vrste i od zemlje do zemlje. Uopšteno govoreći na široko se primjenjuje kod živine, svinja, goveda a sve više kod ovaca i koza.
Prednosti vještačkog osjemenjavanja
Prednosti vještačkog osjemenjavanja su ogromne, posebno kod onih vrsta kod kojih sjeme može biti zamrznuto i čuvano na određeno vrijeme. Pomoću sjemena koje je zamrznuto omogućava se da jedna životinja bukvalno proizvede na hiljade potomaka. Povećava tačnost i pouzdanost selekcije koja omogućava tako veliki broj potomaka. Vještačko osjemenjavanje, takođe povećava intenzitet selekcije, tako što obezbjeđuje pristup najboljim očevima iz najboljih stada ili jata. Kod nekih vrsta sposobnost vještačkog osjemenjavanja da poveća preciznost selekcije kao i njen intenzitet, u kombinaciji sa relativno niskim troškovima date tehnologije, rezultira značajnim povećanjem stepena genetskih promjena u jedinici vremena ( godišnje ili po generaciji).
Vještačko osjemenjavanje ima i druge genetske prednosti. Ono olakšava uvoz novih rasa i čini ih manje skupljim. Vještačko osjemenjavanje omogućava da se otac svakog potomka ponaosob identifikuje– nešto što je teško u slučaju kada je alternativa vještačkom osjemenjavanju grupno parenje.
Veterinar vrši proceduru vještačkog osjemenjavanja krave na farmi.
Zamrzavanje sjemena je način da se sačuva genetska predispozicija. Čuvajući gene koji mogu biti korisni u budućnosti, kod onih vrsta kod kojih se vještačko osjemenjavanje intenzivno koristi, su rijetko planirana parenja da bi se testirali očevi na letalne recisve alele. Uobičajeno je da očevi koji nose jedan ili više smrtonosnih alela se identifikuju nakon što je izvršeno vještačko osjemenjavanje sa ženkama iz opšte populacije. Testovi ovakve vrste nisu najefikasniji, ali se u praksi koriste.
Vještačko osjemenjavanje značajno povećava povezanost, stepen do kog podaci, uzeti iz različitih grupa vršnjaka unutar jedne populacije, mogu da se uporede kao rezultat sličnosti po porijeklu između životinja iz različitih grupa srodnika. Kada se isti otac koristi putem vještačkog osjemenjavanja u različitim stadima ili jatima, takve populacije postanu genetski povezane.
Procedura vještačkog osjemenjavanja krava.
Uprkos svojoj populaciji, vještačko osjemenjavanje nije lako, niti je uvijek praktično. Ženke sisari se mogu otkriti u trenutku estrusnog reagovanja, tj. kada su u polnom žaru, pa ih treba premjestiti na mjesto osjemenjavanja i osjemeniti ih. Tehnologija poznata kao sinhronizacija estrusa čini vještačko osjemenjavanje lakšim. Hormoni su usmjereni ka grupi ženki prouzrokujući pojavu estrusa u isto ili prbližno vrijeme. Ova tehnika radi se samo na komercijalnim farmama sa tendencijom da bude zabranjena zbog mogućih posljedica po zdravlje plotkinja i ljudi. Nastoje se osigurati takvi uslovi držanja i tehnologije ishrane da nije neophodno tretirati ženska grla hormonima radi poznatih ciljeva. U nukleus farmama upotreba hormona je zabranjena. Obzirom da svaki hranidbeni dan ima svoju novčanu cijenu, upotrebom hormona nastoji se minimizirati broj praznih dana godišnje. Ovo umanjuje broj dana potrebnih za osjemenjavanje grupe i često pojednostavljuje otkrivanje polnog žara. Takva grla pokazuju vidno estrusno reagovanje.
