Transport kao bitna stavka svakog stočarskog posla igra jednu od najvažnijih, prvih postupaka prilikom započinjanja, ali i u toku samog proizvodnog procesa (kroz kupovinu novih grla kao nadopuna ili zamjena postojećem zapatu).
Upravo kao jedna od najvažnijih stavki ona je prepoznata i od strane države, tako da je transport domaćih životinja obuhvaćem raznim pravilnicima i zakonima.
»Kao primjer svakako treba izdvojiti Pravilnik o bližim uslovima koje treba da ispunjavaju prevozna sredstva za prevoz životinja (Sl. CG br. 72/2016), ali i mnogo važniju Regulativu Evropske Unije br. 01/2005 o zaštiti životinja tokom prevoza.
Higijenski i tehnički propisi kao najvažnija i jedina stavka
Higijensko-tehnički propisi pobliže objašnjavaju šta se smije, šta ne smije, šta je potrebno a šta nepotrebno tokom transporta. Imajući u vidu veliki broj stvari obuhvaćene ovim propisima najbolje bi ih bilo razdvojiti pri nabrajanju. Međutim, oni se u praksi povezuju, nadopunjuju a imaju nevjerovatno podjednaku važnost.
Higijenski propisi
To su oni koji se tiču, naravno, vođenja higijene kod samih životinja, potom održavanje higijene transportnog sredstva i što je podjednako važno pribora kojim se manevriše prije, tokom i nakon obavljenog transporta.
Održavanje higijene mora biti na standardno visokom nivou. Čiste životinje-čisto transportno sredstvo-čist pribor svodi pojavu infekcije, oboljenje životinja, prenošenje na ostale životinje i samim tim ugrožavanje proizvodnje na jako mali stepen.
Kako obezbijediti higijensku ispravnost?
Obezbjeđivanje se vrši dosta jednostavno. U zavisnosti od toga šta je predmet higijenje:
- Životinje se standardno održavaju čistima;
- Transportna sredstva se održavaju ili običnim pranjem ili dezinfekcijom, dok se
- Pribor takođe ili obično pere ili posebno dezinfikuje.
Pomenuta dezinfekcija je izrazito važna ukoliko se sumnja na neke viruse ili patogene bakterije. Između ostalog, nju nikada nije na odmet raditi, (iako prethodan karantin, prilikom uvoza sa granice na primjer, isključuje postojanje zaraznih i patogenih bolesti) te se stoga može preporučiti kao rutinska praksa nakon istovara domaćih životinja. Organizuje se na način da se sve površine prevoznog sredstva naprskaju nekim dezinfekcionim sredstvom (vrući rastvor temperature – 50-60 °C). Kao dezinficijens može se koristiti NAOH (kaustična soda), formalin ili aktivni hlor.
»Prilikom dezinfekcije treba imati na umu da na svaki 1m2 ide 1L rastvora dezinficijensa. U pitanju je 2% rastvor NAOH i formalina, a 3% rastvor hlornog preparata sa najmanje 3% aktivnog hlora.
Standardno pranje ogleda se u prvobitnom polivanju površina hladnom vodom, zatim iznošenje otpada iz prevoznog sredstva (dlake, perje, feces, prostirka…) pomoću lopata, a potom i pranje vrućom vodom (50-60 °C) uz ribanje površina četkom.
Tehnički propisi
U tehničkim propisima sadržano je sve ono što se tiče samog transportnog sredstva i ostalih tehničkih stvari. Transportno sredstvo mora biti takvo da onemogući nastajanje povreda kod životinja koje se prevoze, opremljeno na način koji je prihvatljiv za vrstu, tjelesnu masu i uzrast životinje, opremljeno takođe i hranivima i vodom ukoliko je putovanje traje nešto duže.
Postupanje sa životinjama
“Prema gore pomenutoj Regulativi EU-a: životinje se ne smiju tući ili udarati nogom; vršiti pritisak na posebno osjetljiv dio tijela na način koji izaziva neposrednu bol ili patnju životinja; pustiti da životinje vise sa mehaničkih sredstava; dizati ili vući životinje za glavu, uši, rogove, noge, rep ili runo. Pribor za tjeranje životinja upotrebljava se samo za tu svrhu i samo tokom kraćeg perioda.”
Zabrana prevoza pojedinih gravidnih životinja
Prevoz gravidinih životinja siguran je i obično dozvoljen, pa ipak u nekim stadijumima podložan izbjegavanju ili u krajnoj liniji zabrani. Preporuka je da se životinje u zadnjoj trećini graviditeta poštede transporta (makar na duže relacije), dok je prema Regulativi zabrana kada se radi o gravidnim ženkama kod kojih je gravidnost u poodmakloj fazi (više od 90% ukupne gravidnosti).
Takođe, zabranjeno je prevoziti životinje koje jednostavno nisu sposobne za transport, a razlog nesposobnosti može ležati u velikom broju uzroka: bolesti, povrede, razni fiziološki defekti ili patološki procesi.
Transport domaćih životinja zaslužuje jedno od prvih stavki, ako ne i prvo mjesto u stočarskom proizvodnji. Narušena dobrobit životinja, smanjene fiziološke i produktivne mogućnosti i važnost sprečavanja nadiranja bolesti (koje se najčešće i mogu prenijeti upravo transportom) čine ga složenim sistemom kojim se ozbiljno treba upravljati.