Morke su porijeklom iz Gvineje, odakle su donijete u Evropu. Kod nas ona nema neki veći udio u živinarskoj proizvodnji i gaji se samo kao dvorišna živina. U nekim zemljama one se gaje u intenzivnom ili poluintenzivnom sistemu za proizvodnju mesa (Francuska, Italija, Mađarska).
Morke imaju ovalno izduženo tijelo. Glava joj je gola kao i vrat, mala, blijedo plavičastog lica sa jednim rožnim izraštajem. Tijelo joj je obraslo gustim perjem, a boja perja može biti siva, bijela, srebrnosmeđa i plavkasta. Za njih su karakteristična sedefasto bijela okrugla polja na perju, u obliku bisera, pa zbog toga se one još nazivaju i biserke. Na našem području najčešće su sive (biserne) boje. Krila su im priljubljena uz tijelo i kratka, noge čvrste, srednje duge bez mamuza. Težina odraslih ženki je od 1,3 do 2 kg, dok su mužjaci teži i krupniji (2 kg – 2,5 kg). Morke pronose pri uzrastu od 10 do 12 mjeseci, ali ako se gaje u dobrim uslovima mogu pronijeti i sa 8 mjeseci. Sezona nošenja počinje u martu i traje obično do septembra i u jednoj sezoni one snesu oko 70 jaja. Količina snesenih jaja svakako zavisi od ishrane, smještaja, njege i uslova gajenja. U boljim uslovima gajenja i poluintenzivnom sistemu one daju oko 100 jaja, a nekada i do 130 jaja tokom jedne sezone. Morke najveću nosivost imaju u prvoj sezoni, a onda svake sledeće ona opada, tako da se za nošenje jaja gaje uglavnom 2-3 godine. Kada se koristi prirodno ležanje, morka pokriva između 11 i 13 jaja, na kojima leži 28 dana. Baš kao i ćurke, morke su osjetljive do perioda bobanja, a razlika po polu je slabo izražena sve do perioda od 5-6 mjeseci, kada će se kod mužjaka razviti nešto duži kožni nabor poput roga.
Jaja morke imaju oblik kruške i manje su težine od jaja kokošaka. Masa jaja se kreće od 35 do 45 grama. Boja ljuske jajeta najčešće je pjegava ili mrkožuta. Ono što posebno karakteriše jaja ove živine jeste njihova čvrstina. Debljina ljuske varira od 0,4 do 0,6 mm i ona je za 0,2 mm deblja od ljuske kokošijih jaja. Ona mogu biti i do pet puta čvršća od jaja drugih vrsta živine, pa se često koriste za Vaskrs. U poređenju sa kokošijim jajima, jaja misirke imaju veći udio žumanceta, a manji udio bjelanceta, a takođe sadrže više masti i imaju veću hranljivu i kaloričnu vrijednost. Takođe, imaju više bjelančevina i vitamina A. Zbog njihove čvrste ljuske mogu veoma dugo da se čuvaju, a pri tome da ne gube na kvalitetu. Neka istraživanja smatraju da se na sobnoj temperaturi mogu čuvati do 3 mjeseca bez promjene, a pri posebnim uslovima čak i godinu dana (ali nemojmo eksperimentisati).
Meso morke je tamnije boje, meko, ukusno i vrlo cijenjeno, podsjeća na meso fazana. Bogato je proteinima, mineralima, vitaminima A, C, E, K i vitaminima B kompleksa. Morke se pretežno gaje upravo zbog mesa, pretežno u podnom sistemu, slično kao teški hibridi koka.
Normativi koje treba ispoštovati su: temperatura 32ᵒC u prvoj nedjelji (po useljenju pilića 35ᵒC), koja se postepeno smanjuje, da bi u trećoj nedjelji iznosila 18-20ᵒC. Relativna vlažnost objekta 55-65%, ventilacija 3,6 metara kubnih vazduha po času po kilogramu tjesesne mase, po jednom kvadratnom metru podne površine se planira broj 5-6 odraslih jedinki. Planirani intenzitet svijetla u prve dvije nedjelje odgoja je 2W/metru kvadratnom, a zatim prema nekim preporukama se uspostavlja intenzitet od 1W po kvadratnom metru. Minimalna izloženost svijetlu je 12-14 časova. Hranidba morčića u prvim danima se obavlja iz plitkih tacni, a kasnije se prelazi na ishranu iz hranilica, automatska pojilica, dužine 2 m je dovoljna za 200 morčića. Dnevna konzumacija iznosi 100-110 g, a za kilogram prirasta je potrebno oko 3-3,5 kg hraniva.
Postoje dva načina tova u sistemu sa ispustima: italijanski i južnoafrički. Kod takozvanog italijanskog tipa tova biserke se drže u jatu od 250-300 ptica uz planiranje od 6-7 jedinki po metru korisne površine i pored držanja na prostirci ili rešetkastom podu, se koristi ispust. Južnoafrički tip tova karakteriše sezonalnost tova, odnosno držanje za vrijeme ljetnjeg perioda, pri čemu se planira jato od 800-1 200 ptica. Nakon tri nedjelje života u kontrolisanim uslovima živinarnika, puštaju se na ispust, gdje je preporuka da bude zasijan travnatom smješom, a broj ptica po kvadratnom metru ispusta iznosi 7-8 ptica. Potrebno je osigurati nadstrešnice koje im služe kao sklonište od eventualnih vremenskih nepogoda a i mjesto gdje će se naći dodatne hranilice i pojilice zbog izloženosti sunčevim zracima, kada im koža poprima tamniju boju. Dužina trajanja tova iznosi 10-12 nedjelja u kom morke postižu završnu tjelesnu masu od 1 400 g, s obzirom da su plašljive, hvatati utovljene jedinke uz prigušeno svijetlo ili uz korišćenje plavih sijalica.
Morke su se pokazale i dobrim čuvarem dvorišta jer tjeraju gmizavce, pacove i druge insekte i štetočine uprkos njihovom plahovitom temperamentu. Veoma su živahne, stalno u pokretu, a dnevno mogu da pređu i do 10 kilometara, oglašavanje im je iritantno a imaju tendenciju da kriju svoje gnijezdo. Lete samo kada su u opasnosti, a noću vole da se popnu na drvo. Još nešto po čemu se morke razlikuju od kokošaka jeste to da one ne čeprkaju već samo kljucaju.
Pripremio: dipl. inženjer stočarstva Danilo Šušić
