Nakon obavljene rezidbe i zimske zaštite, zasadi jabuke se štite od prouzrokovača čađave pjegavosti lista i krastavosti ploda jabuke (Venturia inaequalis) kao i prouzrokovača pepelnice jabuke (Podosphaera leucotricha). Hladno vrijeme u proteklom periodu je uslovilo zastoj u razvoju biljaka. Zasadi jabuka se nalaze u zavisnosti od položaja i sortimenta , od fenofaze „zeleni buketići“ do fenofaze „ roze pupoljak“,obzirom da se primarne zaraze ostvaruju sa porastom temperature i vlažnosti zaštitu od ovih prouzrokovača treba obaviti u narednom periodu kako ne bi došlo do infekcije.
Čađava krastavost je najprisutnija, i ekonomski najznačajnija bolest na jabuci kod nas. Sa manjim ili većim intenzitetom se javlja svake godine u našim zasadima. Prouzrokuju velike štete koje se ogledaju u smanjenju kvaliteta plodova, slabim obrazovanjem rodnih pupoljaka za sledeću vegetaciju što dovodi do smanjenja rodnosti voćaka i opštim zaostajanjem u porastu. Posljedice napada čađave krastavosti obično se osjećaju i u toku nekoliko narednih godina.
Prouzrokovač ove bolesti je gljiva Venturia Inaequalis.
Ona prezimi u opalom, zaraženom lišću. U proljeće posle vlaženja lista iz peritecija (u kojima su obrazovani askusi sa askosporama) se oslobađaju askospore. Vazdušna strujanja u proljeće raznose askospore po voćnjaku. Kada spore padnu na tkivo lista, klijaju u kapi vode i inficiraju tkivo. Posle isteka perioda inkubacije na listu se javljaju maslinaste pjege na kojima izbijaju konidije. Padajući na mlado lišće, konidije sa kapljicama kiše sekundarno inficiraju list i plod. Simptomi sekundarne infekcije su karakteristični po tome, što se na listu i plodovima javljaju površinske sitne čađaste pjege, naročito na naličju lista. Zarazi su podložni cvetovi, listovi i plodovi. Tipični simptomi bolesti na lišću ispoljavaju se u vidu modrozelenkastih pjega, koje kasnije postaju zagasitomrke.
Cvijet jabuke zaražen odmah po oslobađanju iz pupoljka sasušuje se i otpada. Plod može biti zaražen od zametanja do berbe. Mladi oboljeli plodovi otpadaju,stariji plodovi se deformišu. Na njima su jasno uočljive modrzelene pjege, tkivo u okviru pjega puca, tako da pjege dobijaju krastav izgled.
Čađava krastavost se suzbija najčešće preventivnim prskanjem. Poslednjih godina ovo prskanje se dopunjuje kurativnim koje se bazira na metodi praćenja infekcije.
Najvažniji period u zaštiti jabuke od ovog parazita je period od početka aprila do sredine juna, kada je jabuka najosjetljivija na napad ovog parazita.
U našim uslovima jabuka se najčešće protiv čađave krastavosti prska na svakih 10 – 14 dana, u tu svrhu se koristi neki od sistemičnih ili kontaktnih fungicida.
Sistemični fungicidi (djeluju i protiv pepelnice) :
Pehar, Olymp 10 EW, Score 250EC, Zato 50WG, Stroby DF, Anvil…
Kontaktni fungicidi:
DithaneM-45 ,Mankogal 80, Captan 80- WG, Polyram DF, Antracol WP-70, Folpan -50…
Pepelnica jabuke (Podosphaera leucotricha), je nakon krastavosti najčešća bolest u zasadima jabuka. Pojavu bolesti pospješuju blage zime, suvo i toplo vrijeme u proljeće, povećano djubrenje, osjetljive sorte, moderan način uzgoja. Pepelnicu je teže suzbijati od krastavosti. Osim toga bitno se od krastavosti razlikuje što se više javlja u toplijim, manje kišnim godinama, kao i na sunčanijim, manje vlažnim i toplijim položajima. Na listu se bolest uočava odmah nakon listanja. Svi su listovi koji izbijaju iz jednog pupoljka pokriveni bijelo-pepeljastom prevlakom, naročito na licu liske. Zaraženi su listovi tvrdi, uspravni i kao lijevak uvijeni. Zaraza se širi prema novim vršnim listovima kako izbojak iz tog pupoljka raste.
Zaraženi cvjetovi su sa slabije razvijenim kruničnim listićima koji zaostaju u porastu i kod takvih cvjetova se jače ističu prašnici i tučak,prekriveni su pepeljastom prevlakom.Ovi cvjetovi su sterilni. Vrijeme zaraze se teško može utvrditi jer za ostvarenje infekcije nije potrebna kiša i povišena vlažnost. Imajući u vidu ovakvo širenje parazita neophodno je jabuke još od faze ‘mišjih ušiju’ pa sve do kraja jula ,a nekad i kasnije, štiti svakih 7-10 dana. Radi smanjenja infekcionog potencijala bolesti pri zimskoj rezidbi, a i kasnije tokom vegetacije, obavezno odstranjivati i spaljivati ‘bijele mladare’.Od hemijskih sredstava za suzbijanje pepelnice mogu se koristiti kontaktni i sistemični preparati.
Preventivno se obično koriste preparati kao što su:Cosavet 80 DF, Karathane- EC, Kumulus-DF, Kvašljivi sumpor i dr.
Sistemična sredstva: Punch 40-EC, Score 250-EC, Stroby-DF,Zato 50-WG,….koriste se u najkritičnijim fazama pred cvjetanje i 1-2 tretiranja poslije cvjetanja. Ovi preparati ujedno djeluju i na čadjavu krastavost.
Podsjećane za voćare da se za vrijeme i nakon primjene preparata moraju pridržavati svih mjera opreza prilikom rada sa sredstvima za zaštitu bilja.Treba detaljno pročitati uputstvo za primjenu preparata, nositi zaštitnu opremu kao i postupati sa ambalažom u skladu sa zakonskim procedurama.
Piše: Vesna Tončić, dipl.ing. zaštite bilja