Acidoza je metabolički poremećaj varenja hrane čiji je uzrok nakupljanje velikih količina mliječne kiseline u buragu. Razlog zbog kojeg dolazi do nakupljanja mliječne kiseline jeste velika količina lako svarljivih ugljenih hidrata.
Koji faktori utiču na nastanak acidoze?
Faktori koji utiču na nastanak acidoze su:
- Preveliki sadržaj lakosvarljivih ugljenih hidrata u obroku;
- Neuravnotežen odnos kabastih hraniva i lakosvarljivih ugljenih hidrata, tj. jako malo sirovih vlakana u obroku;
- Veći sadržaj koncentrovanih hraniva u odnosu na kabasta;
- Prevelika količina kiselih hraniva uz nedostatak sirovih vlakana;
- Nizak sadržaj celuloze u obroku;
- Previše usitnjena kabasta hrana, najčešće kao posljedica nepravilne upotrebe miks prikolice;
- Halapljivo uzimanje hrane po volji;
- Nagli prelazak na ishranu koncentratima ili njihovo prekomjerno davanje;
- Prežderavanje u slučaju kada životinje provale u prostorije gde se skladište žitarice;
- Davanje prekisele ili pokvarene silaže
Pod uticajem kojih hraniva se javlja acidoza?
Acidoza se javlja pod uticajem hraniva kao što su:
- Koncentrati
- Silaža kukuruza
- Sjenaža
- Žitarice
- Svježi rezanci šećerne repe
Ovaj poremećaj je najizraženiji kod krava sa visokom mlječnošću, kao i kod junadi u tovu gdje grla koriste obrok sa visokim udjelom koncentrata i niskim udjelom kabastih hraniva. Prilikom nakupljanja mliječne kiseline dolazi do smanjenja pokretljivosti muskulature predželudaca, ruminitisa i parakeratoze. Na kraju dolazi do smanjene usvojivosti vitamin i drugih hranljivih materija obroka, kao i do smanjenja apetita, što ujedno prouzrokuje smanjenje proizvodnje mlijeka.
Problem koji se javlja prilikom nakupljanja mliječne kiseline jeste porast osmotskog pritiska u buragu, a samim tim dolazi do slabije prokrvljenosti perifernih djelova tijela, tj. nogu što stvara povoljne uslove za patološke procese na papcima.
Međutim, važno je znati da ove problem odgajivači često vezuju sa neodgovarajućim podom i prostirkom u objektima, kao i sa raznim infekcijama, dok je stvarni problem vezan za ishranu.
Krava na pšočetku laktacije konzumira puno koncentrovane hrane, a sve u cilju obezbjeđenja visoke proizvodnje mlijeka. Kada sagledamo ovu činjenicu shvatićemo da ona samim tim što koristi puno koncentrovane hrane, smanjuje konzumaciju sijena što dovodi do smanjenja lučenja pljuvačke.
Lučenje pljuvačke zavisi gotovo isljučivo od količine i strukture vlakana iz kabaste hrane, a to je sijeno.
Najbolji puferi obroka su protein iz hrane. U našim uslovima ishrane visoko mliječnih krava ukupan nivo proteina obroka je često niži od proteina krava što takođe pospešuje povećanje kiselosti buraga.
Dodavanje soli
Obzirom da odgajivači sve češće uviđaju na problem acidoze, dodavanje soli puferskim efektom u obrocima krava i junadi u tovu je redovna pojava.
Soli koje se najčešće koriste su:
- Natrijum bikarbonat
- Magnezijum oksid
- Kalijum bikarbonat
- Stočna kreda
Ono što bi valjalo znati jeste to da je uvijek bolje koristiti mješavinu 2 ili više puferskih soli, kako bi se postigao bolji efekat. Primjera radi, natrijum bikarbonat ima veoma brz, ali kratkotrajan efekat na povećanje pH buraga, dok je dejstvo magnezijum oksida nešto sporije i utiče na mijenjanje pH vrijednosti u tankom crijevu.
Koji se simpomi javljaju?
Neke od njih smo već pomenuli ali nije na odmet ponoviti da se simptomi ogledaju u smanjenju dnevne doze proizvodnje mlijeka, lakšem prolaznom odbijanju hrane i rijetkoj konzistenciji izmeta u kome se mogu vidjeti mjehurići vazduha koji nastaju usljed fermentacije nesvarene hrane. Teži slučajevi se ogledaju u naglom odbijanju hrane i vode, potpunim prestankom lučenja mlijeka, ležanjem, pojavom proliva i povišenom frekvencijom otkucaja srca.
Prevencija se zasniva na upotrebi dovoljnih količina kabaste hrane bogate sirovim vlaknima.
Da rezimiramo
Burag je dakle jedan od najvažnijih djelova u digestivnom traktu krava izato je od presudne važnosti održavati njegovo zdravlje, jer bez zdravog buraga krave neće nikada doći do vrhunske proizvodnje i dugovječnosti.
Zakišeljavanje buraga značajno utiče na buražne bakterije čija je uloga varenje hrane. Pri tome se u buragu masovno razvijaju one vrste bakterija kojima pogoduju takvi uslovi za život. Značajno mjesto među njima zauzimaju vrste bakterija koje vare lakosvarljive ugljene hidrate i one vrste koje stvaraju mliječnu kiselinu koja dodatno snižava pH vrijednost. U takvim uslovima smanjuje se broj korisnih bakterija čija je uloga varenje celuloze. Prestaju i kontrakcije buraga i preživanje, sa čime nema ni lučenja pljuvačke koja pozitivno djeluje na pH buraga, što dodatno povećava kiselost. U tom slučaju dolazi do resorpcije mliječne kiseline iz buraga u krv, a sa time i do metaboličke acidoze. Kiseli sadržaj u buragu nagriza i oštećuje sluzokožu buraga pa je ona podložnija infekcijama od strane patogenih organizama.
Izvor: Vetrina.info