Kalijum je jedan od osnovnih elemenata potrebnih biljkama za zdrav rast, razvoj i reprodukciju. Kalijum je klasifikovan kao makronutrijent, po važnosti odmah iza azota.
Kalijum je biljkama potreban za osnovne ćelijske funkcije koje indirektno podržavaju rast biljke uključujući transport vode i hranjivih materija, fotosintezu kao i stomalnu regulaciju (stome-mikrootvori na površini lišća koji regulišu razmjenu vodene pare, kiseonika i ugljen-dioksida) . Kalijum kao hranjiva materija utiče na porast podzemnog dijela biljke, ima ulogu u povećanju otpornosti prema neodgovarajućim vremenskim uslovima kao što su suša i mraz, pozitivno utiče na otpornost prema biljnim patogenima, utiče na održavanje turgora biljke, povećava udio bjelančevina, utiče na stvaranje skroba i celuloze u biljkama. Kalijum takođe djeluje kao katalizator tako da reguliše oko 60 enzimskih aktivnosti uključenih u procesu rasta i transporta hranjivih materija.
Kalijum se apsorbuje od strane biljke u obliku K+ jona.
Kalijum u zemljištu:
Od 90 do 98 % ukupnog kalijuma, prisutnog u zemljištu, nalazi se u obliku nerastvorljivih primarnih minerala otpornih na hemijsku razgradnju. Ovi minerali mogu oslobađati kalijum ali u relativno malim količinama u odnosu na potrebe rastućih kultura.
Lako dostupni kalijum čini samo 0,1-2,0 % ukupnog kalijuma u zemljiištu. Na pjeskovitim odnosno gruboteksturisanim zemljištima postoji mogućnost lakog ispiranja kalijuma iako je on mobilan elemenat.
Nekoliko faktora koji utiču na unos kalijuma:
- Nivo kiseonika – kiseonik omogućava pravilno funkcionisanje korijena biljke a time i apsorpciju materije iz zemljišta
- Vlažnost – pri većoj vlagi u zemljištu, biljci je laše da apsorbuje kalijum
- Obrada zemljišta – istraživanja su pokazala da pravilno obrađeno zemljište omogućava bolji unos kalijuma
- Temperatura – temperatura od 15 – 27 °C je najoptimalnija za apsorpciju ovog elementa
- pH reakcija- pH maji od 5,8 ne pogoduje pri usvajanju
Dodavanje kalijuma u vidu đubriva:
Kalijumova đubriva se mogu svrstati u nekoliko grupa:
- Đubriva u kojima se kalijum kombinuje sa hloridom
- Đubriva u kojima se kalijum kombinuje sa sulfatom
- Đubriva u kojima se kalijum kombinuje sa nitratom
- Đubriva u kojima se kalijum kombinuje sa magnezijumovim solima
Kalijum-hlorid KCl je najčešća forma koja se koristi u poljoprivredi (90 %).
Biljkama neophodan kalijum odnosno K+ joni se lako adsorbuju (lijepe) na negativne naboje površine čestica gline i organske materije. Osim ako se ne radi o pjeskovitim zemljištima, kalijum nije pokretan elemenat pa ga je važno unijeti u zoni korijena kako bi se omogućilo usvajnje od strane biljke.
Simptomi nedostatka kalijuma kod biljaka:
Kao i kod nedostatka ostalih hranjivih materija odnosno elemenata tako i kod nedostatka kalijuma prvenstveno se može uočiti stagniran rast prije nego se pojave neki specifičniji znaci. Nedostatku kalijuma utiče na to da biljke formiraju relativno slabo korijenje što predstavlja problem pri ishrani i unosu ostalih materija neophodnih za opstanak biljke.
Na terenu se simtomi razvijaju poslije 2-3 mjeseca kada korijenje počinje da uspostavlja sve veću potražnju za zalihama kalijuma.
Karakteristični znaci nedostatka se prvo pojavljuju na najstarijim listovima u vidu žutila (hloroze) na rubovima ka nervima listova. Karakteristična je i pojava nekrotičnih lezija na hlorotičnom tkivu. Ukoliko se ne reaguje na vrijeme nekroza se širi po cijeloj lisnoj površini pa na kraju dolazi do potpune degradacije lisnog tkiva.
Pripremila: dipl. ing. polj. Valentina Stanišić
