Kloniranje je proces koji u najširem smislu označava stvaranje identične kopije nečega. Pod terminom kloniranja podrazumijeva se bespolno razmnožavanje razližitih jednoćelijskih i višećelijskih organizama pri kojem nastaju potomci koji su jednaki roditeljskom organizmu, mada se daleko češće definiše kao namjerno stvaranje kopija organizama. Kloniranje se može odvijati na različitim nivoima, pa tako postoji:
– kloniranje na molekularnom nivou ili kloniranje molekula DNK,
– kloniranje na nivou ćelije i
– kloniranje cijelog organizma
-komercijalne svrhe
Od 1993. godine uspješno je sačuvano 48 vrsta sisara i ptica, ali da bi se sačuvao biodiverzitet potrebno je sačuvati mnogo više vrsta.
San Diego Zoo Global u partnerstvu sa Revive & Restore— grupom koja se bavi očuvanjem divljih vrsta i koja želi inkorporirati biotehnologiju u napore na očuvanju i ViaGen Equine – kompanijom koja klonira konje i ljubimce— uspješno su klonirali konja vrste Przewalski.
Iako Kurt nije prvi klonirani konj, upravo očuvanje genetičke raznolikosti i očuvanje ugroženog Prževalskog konja, pored kloniranja ima veći značaj. Prvi uspješno klonirani konj Prževalski je rođen 6. Avgusta u veterinarskoj ustanovi u Teksasu. Konj po imenu Kurt simbol je obnovljene nade za opstanak svoje vrste. Ime je dobio po doktoru veterine Kurtu Beniršekeu koji je tvorac globalnog zoološkog vrta u San Dijegu, koji od 1975. sakuplja i čuva genetski material ugroženih životinja. Konj je kloniran iz DNK mužjaka konja, koji je konzerviran 1980. godine. Rođenje ždrebeta oživljava genetsku raznolikost koja je izgubljena, a sada je vraćena.
Očekuje se da će ovo ždrebe biti jedna od genetski najvažnijih jedinki njegove vrste, rekao je zoolog Bob Viese, glavni službenik za nauke o životu u San Diego Zoo Globalu.
To je jedina vrsta konja koja nikad nije bila uspješno domestifikovana. Do 1969. godine, poljoprivreda, lov i niz jakih zima doveli su do toga da vrsta nestane sa svog poslednjeg područja. Neki konji su preživjeli u zarobljeništvu odnosno u zoološkim vrtovima. Međutim konji su spašeni pažljivim programom uzgoja u zoološkim vrtovima i na svoju postojbinu su vraćeni devedesetih godina prošlog vijeka.
Konji Prževalskog su “kritično ugrožene” životinje koje se nalaze u Mongoliji. Smatraju se poslednjom vrstom divljih konja i dalekim rođacima savremenih domaćih konja, koji su se vjerovatno razdvojili od zajedničkog pretka prije oko 500 000 godina.
Ovo ždrebe je rođeno zdravo i reproduktivno normalno, rekao je Shavn Balker, glavni naučni direktor u kompaniji ViaGen Equine.
On je konj kratkih nogu i zdepaste građe, u odnosu na domaće konje. Obično su visoki oko 132 cm, dugi 2,1 m, dužina repa je oko 90 cm i teže oko 300 kg. U jednom trenutku su u divljini izumrli, i dok su intezivni programi uzgoja pomogli da se oživi vrsta i da se vrate na pašnjake Mongolije.
Nadamo se da će za pet do deset godina, dok Kurt sazre u prvog kloniranog pastuva Prževalskog na svijetu, uspješno pariti i na taj način doprinijeti genetskoj raznolikosti svoje vrste i budućnosti inovacija u očuvanju.
Klonirani konj će biti prebačen u San Diego Zoo Safari Park i integrisan u krdo drugih Prževalski konja radi uzgoja.
Ovo rođenje proširuje mogućnosti za genetičko spašavanje ugroženih divljih vrsta, kazao je Ryan Phelan, izvršni direktor Revive & Restore. Napredne reproduktivne tehnologije, uključujući kloniranje, mogu sačuvati vrste, dopuštajući nam da povratimo genetičku raznovrsnost koja bi inače vremenom bila izgubljena.
Konji nisu jedina vrsta koju pokušavaju obnoviti biotehnologijom. Ova grupa pokušava da oživi namjanje šest ugroženih ili izumrlih vrsta, uključujući mamuta, koji je nestao prije 4000 godina. Druge organizacije i naučno-istraživačke ustanove takođe pokušavaju da ožive izumrle ili ugrožene vrste pomoću biotehnologije, uključujući Međunarodni islamski univerzitet u Maleziji, koji planira da oživi nedavno izumrlog sumatranskog nosoroga.
Svi ste čuli za ovcu Doli, ona je prva uspješno klonirani sisar iz odrasle somatske ćelije, i na svijet je došla 1996. godine. Ovaj poduhvat je izveo tim naučnika sa Instituta Rozlin u Škotskoj, koji su prokrčili put istraživačima u kloniranju drugih sisara. PPL Therapeutics kompanija koja je radila sa Institutom Rozlin na kloniranju ovce Doli je 2000. godine objavila da je klonirala 5 prasadi iz ćelija odrasle svinje. Prva klonirana koza rođena je u julu 2000. godine na univerzitetu u Xianu u Kini. Uginula je dan i po nakon rođenja usljed defekta pluća. Istraživači sa Univerziteta u Teksasu A&M su u decembru 2001. godine klonirali mačku koja je nazvana CC (Carbon Copy). Iako je mače bilo identično genetski kao surogat majka Raimbow, šare na njenom krznu su izgledale drugačije. Takođe i planinska koza Pyrenean ibex je klonirana od sačuvanog tkiva, pa su španski i francuski naučnici pristupili kloniranju ove životinje. Nakon više stotina neuspješnih pokušaja, prva planinska klonirana koza rođena je 2009. godine. Zbog problema u radu pluća uginula je 9 minuta nakon rođenja.
Američka pjevačica i glumica Barbara Streisan klonirala je svoju kućnu ljubimicu, ženku tulearskog psa, nakon njezine smrti. Postupak kloniranja košta između 25.000 i 100.000 dolara u teksaškoj kompaniji ViaGen.
Izvor: http://www.sciencealert.com, http://time.com, https://zoo.sandiegozoo.org, https://djole.dog/, https://6yka.com/
Pripremila: Anđela Bojić
