U stručnoj literaturi sam pojam genetski modifikovani organizmi (GMO) je već dugo vremena poznat i u velikoj mjeri razjašnjen iako različiti autori ovaj pojam nešto drugačije vide i objašnjavaju. Ono u čemu nema saglasnosti među naučnicima i stručnjacima iz raznih oblasti (ekonomija, pravo, ekologija, medicina, biologija itd.) jesu saznanja o tome koliko su proizvodi koji sadrže genetski modifikovane organizme, a nalaze se u hrani ljudi ili životinja bezbjedni za njihovu ishranu.
Isto tako, budući da genetski modifikovani organizmi u biljnoj proizvodnji zahtijevaju korišćenje posebnih pesticida, koji uništavaju sve druge biljne vrste i insekte (među kojima su i pčele) i tako im omogućuju rast, nema saglasnosti među naučnicima i stručnjacima koliko ti pesticidi utiču na biodiverzitet i životnu sredinu.
Ideja o mogućnosti prebacivanja gena iz jedne vrste u drugu rođena je u Honoluluu, novembra 1972. godine, na konferenciji o plazmidima (malim cirkularnim molekulima DNK koji se mogu naći u bakterijama). Ideja se zasnivala na upotrebi restrikcionih enzima, bakterijskih nukleaza koje sa velikom preciznošću prepoznaju i sijeku tačno određene nizove nukleotida u molekulu DNK. U naredne dvije godine, u seriji eksperimenata sprovedenih na Univerzitetu Stanford pokazano je da se ova metoda može primijeniti za rekombinovanje gena ne samo iz nižih organizama (kao što su bakterije), već i kod viših organizama (kičmenjaka). Naučnici koji su se bavili ovom problematikom odmah su shvatili potencijalni značaj ove tehnologije ali i moguće opasnosti koje mogu nastati iz njene nemarne primjene. Zbog toga su naučnici u pismu naslovljenom Nacionalnoj akademiji nauka (NAS), objavljenom i u časopisu Science, 3 zahtijevali da se stavi moratorijum na dalja istraživanja u ovoj oblasti. Na konferenciji u Asilomaru, Kalifornija, 1975. godine, 150 naučnika iz 30 zemalja postiglo je dogovor da se opšti moratorijum zamijeni kompleksnim nizom pravila za sprovođenje samo određenih tipova eksperimenata, dok su drugi eksperimenti sa rekombinovanim organizmima bili praktično zabranjeni, dok se ne prikupi dovoljno znanja. Zaključci sa ove konferencije, objavljeni 6. juna 1975. godine u časopisu Američke nacionalne akademije nauka, predstavljaju jedini slučaj u naučnoj zajednici kojom zajednica sama sebi nameće bezbjednosnu i etičku regulativu. Uprkos ovim preprekama, u narednim decenijama postali smo svjedoci dramatičnog razvoja i komercijalizacije biotehnologije. Osamdesetih godina, razvoj biotehnologije ogleda se u produkciji humanih proteina u bakterijama, dok se kasnije prelazi na industriju hrane. Korišćenjem biotehnologije u poljoprivredi i medicini, naročito sredinom osamdesetih i početkom devedesetih godina, nastali su brojni genetski modifikovani (GM) organizmi i njihovi proizvodi. Genetski modifikovane biljke se proizvode u laboratorijama tako što se genetski materijal (samo gen ili čitava DNK) neke vrste ubacuje u DNK poznatih biljnih kultura.
Na ovaj način unutrašnja genetska struktura modifikovane biljke zauvijek je izmijenjena, a željena osobina prenosi se na naredne generacije. Sve veći broj zemalja, uključujući i evropske, donosi svoje propise o genetski modifikovanim organizmima i transgenim biljkama u cilju regulisanja svih pitanja stvaranja, gajenja i korišćenja genetski modifikovanih organizama. Istovremeno, multinacionalne kompanije, koje u
potpunosti kontrolišu transgene biljke i kloniranje – „od ideje do komercijalizacije“– okrivljene su za stvaranje „genetičkog imperijalizma“.
Uticaj genetski modifikovanih organizama može se negativno odraziti na životnu sredinu. Novi organizmi mogu se uspješno takmičiti sa divljim rođacima, uzrokujući promjene u prirodi. Svi organizmi za čiji nastanak su korišćene tehnike savremene biotehnologije nazivaju se genetski modifikovani organizmi (genetically modified organisms – GMOs) ili živi modifikovani organizmi (living modified organisms – LMOs). Živi modifikovani organizmi uključuju niz prehrambenih biljaka koje su genetski modifikovane u svrhu povećanja produktivnosti ili zbog povećane otpornosti na štetočine i bolesti. Molekularni biolozi su razvili mnoge enzime koji mijenjaju strukturu DNK u živim organizmima. Neki od tih enzima mogu razdvajati i spajati elemente DNK. Koristeći pojedine enzime, naučnici mogu da izdvoje pojedine gene iz DNK i izgrade prilagođen DNK korišćenjem tih gena.
Najznačajniju svjetski, ali i domaći istraživači i stručnjaci ističu da nema naučnih dokaza da je hrana koja sadrži genetski modifikovane organizme bezbjedna za ljudsku i životinjsku ishranu. Naprotiv, eksperimenti na životinjama pokazuju da dugotrajna upotreba hrane koja sadrži GMO (oko dvije godine, a prvi znaci se pojavljuju nakon 110 dana) izaziva deformitete kod životinja i dovodi do sterilnosti u drugoj generaciji i pojave velikih tumora. Nasuprot ovim stavovima, naučnici i stručnjaci koji rade u institutima i drugim ustanovama pod kontrolom proizvođača GMO tvrde suprotno, odnosno da je GMO bezbjedna za ishranu. Međutim, njihove studije koje prikazuju javnosti zasnovane su na eksperimentalnom istraživanju koje nije trajalo duže od 90 dana, kada se još uvijek ne mogu uočiti promjene koje izazivaju GMO.
S obzirom na nedostatak konsenzusa u naučnoj zajednici i stručnoj literaturi, dalja istraživanja i praćenje dugoročnih efekata GMO na zdravlje ljudi, životinja i životnu sredinu ostaju od vitalnog značaja. Važno je dalje istraživati i razumjeti potencijalne rizike i koristi genetskih modifikacija kako bi se donosile informisane odluke o njihovoj primjeni i regulisanju.
