Origano je višegodišnja aromatična biljka iz porodice Lamiaceae. Raste u toplim brdskim predjelima jugozapadne Evrope i Mediterana. Takođe se može gajiti i u hladnijim predjelima ali kao jednogodišnja biljka. Poznat je cvjetajućim vrhovima i sušenim lišćem.Važan je kao začin jer daje specifičnu aromu, jelima i salatama. Origano ima veliku primjenu u mediteranskoj kuhinji, u Evropi ga najčešće koriste Italijani za pravljenje pice. Naziva se još i bakina trava, vranilova trava, mravinac i crnovrh. Origano je bogat antioksidantima, naročito flavonoidima i polifenolima. Bogat je mineralima kao što su kalcijum, gvožđe i mangan. Ima visok sadržaj eteričnog ulja, pa se zbog toga koristi u medicini i ishrani.
Morfologija origana
Origano ima crvenkaste uspravne stabljike, koje su u donjem dijelu odrvenjele a gore razgranate. Može da naraste do 80 cm visine. Ima male jednostavne listove, dugi su 1–4 cm a široki 1–2.5 cm, nalaze se na kratkim peteljkama. Cvjetovi su mali i takođe se nalaze u kratkim peteljkama, i gusto su skupljeni u metličaste cvasti. Zbog visokog sadržaja eteričnog ulja, posebno timola ima snažan miris.
Uslovi uspijevanja
Topla mjesta su najbolja za gajenje origana, ima velike zahtjeve prema toploti i tada ima jak miris i ukus. Sunčana mjesta mu najviše odgovaraju, a ne zahtijeva veliku količinu vode. Prilikom njegovog gajenja se ne preporučuje da zemljište ima velike količine vode. Uspijeva na svim zemljištima, ali mu najviše odgovaraju duboka, plodna i rastresita. Dobar je i kao medonosna biljka, na površini od 1ha može biti i do 100kg meda. Na otvorenom raste i do 80cm visine, ali u saksiji neće formirati veliki žbun najviše do 40cm.
Sjetva i sadnja origana
Direktna sjetva iz sjemena nije preporučljiva, ako nije obezbijeđeno navodnjavanje, najčešće se sjemenom proizvodi rasad. Rasad se proizvodi ljeti, ali se mora voditi računa da ima dovoljno vode. Sadi se u jamicama dobokim 0.5cm, a razmak između redova treba da bude 20cm. Kada dostigne visinu 10–15 cm, skraćuje se na 3–5cm da bi se izbjegla prekomjerna bujnost. Sadnice ostaju u lejama sve do jeseni ili proljeća, kada se vrši presađivanje. Ova začinska i ljekovita biljka se sadi u martu ili aprilu. Potrebno je saditi što dublje kako ne bi došlo do izmrzavanja od mrazeva. Sadi se na razmaku od 60–70cm između redova i 25cm u redu.
Berba i sušenje origana
Origano se bere maksimalno tri puta godišnje, najbolje ga je brati ručno prije cvjetanja. Berbu treba obavljati tokom avgusta i septembra kada je vrijeme sunčano. Uvijek se beru listovi zajedno sa cvjetnom stabljikom. Ubrani origano se zatim suši, u sušnici na 45°C ili prirodno. Sjemenke se beru u julu. Sušeni origano ima bolju aromu nego svježi. Potrebne su dvije nedelje da se osuši, i tada ce biti manje proizvoda nego što smo imali. Stabljike se bacaju, a kada je suv i kada se lako lomi tada je dobro osušen. Destilacijom nadzemnih djelova biljke u cvjetanju proizvodi se eterično ulje bogato fenolima.
Ljekovita svojstva origana
Origano se kao lijek koristio od antičkih vremena, otac medicine Hipokrat koristio ga je kao prirodni antiseptik, a i protiv bolova u stomaku. Origanovo ulje je veoma značajno kao lijek. Karvakol je najvažniji sastojak u ulju origana, ima snažna antibakterijska svojstva. Neka istraživanja koja su sprovodili Britanski naučnici, otkrili su da je ulje origana dobro protiv 25 različitih bakterija, a najviše protiv bakterija koje izazivaju infekcije debelog crijeva, čireva, kolere i kožnih infekcija. Ima antivirusno djelovanje, pri čemu štiti od prehlade i gripa. Ulje sadrži i ruzmarinsku kisjelinu, koja se najčešće koristi za liječenje alergija i bronhijalne astme. Samo inhaliranje ulja pomaže kod saniranja alergije. Ulje origana se može koristiti i kao terapija protiv raka. Origanovo ulje ima antioksidativna svojstva, koja su blagotvorna za dugotrajno čuvanje zdravlja. Antioksidansi sprečavaju gubitak vida i sluha, a takođe i usporavaju starenje. Ulje origana pomaže i kod otrovnih ugriza pčele, zmije i pauka.
Ulje origana povećava otpornost organizma i ojačava imunitet, a takođe pomaže i kod trovanja hranom. Pomaže kod ispucale kože, psorijaze, osipa, svraba i problema sa aknama.
Pripremio: Vojislav Popović