Glavni i prateći proizvodi industrije šećera

Nakon izdvajanja šećera  iz isjeckane repe zaostaju velike količine sirovih rezanaca šećerne repe, koji se mogu koristiti u svježem stanju, ukišeljeni (silirani) ili osušeni. Kristalizacijom iz difuznog soka izdvaja se šećer ( saharoza), dok nakon toga zaostaje melasa. Svi ovi prateći proizvodi su, prije svega, energetska hraniva i sa malim sadržajem proteina. Za ishranu domaćih životinja značajni su, prije svega, zbog velikih količina koje svake godine zaostaju poslije kampanje jesenje prerade šećerne repe.

Šećer

Šećer se koristi na razne načine, direktno ili indirektno u ishrani ljudi. Šećer je interesantno hranivo i za životinje, ali je cvisoka cijena ograničavajući faktor za njegovo veće korišćenje. Najčešće se upotrebljava za ishranu pčela i prema naučnom mišljenju kaže se da u starter smješe za prasad treba uključivati i šećer, koji treba da nadoknadi laktozu iz krmačinog mlijeka. Fiziološki je još povoljnija laktoza, kao i glukoza. Naime, saharoza dodata u većoj količini djeluje laksativno, što može da poremeti korišćenje hrane, a olakšava i prodor E.coli i nastanak upornih, nespecifičnih proliva. Surutka u prahu je najbolji izvor laktoze, a sadrži i veliku količinu lizina, pa je ovo hranivo jako značajno za ishranu odbijene prasadi.

Suvi repini rezanci

Poslije izdvajanja šećera ostaju velike količine sirovih rezanaca koji sadrže i do 90% vode. Pretežan dio suve materije čini šećer, dok ima veoma malo masti, proteina i minerala. Zbog visoke vlage brzo se kisele, kvare, plesnive i trunu, pa se ne mogu dugo čuvati, već ih kao svježe treba što brže utrošiti. Najbolje je da se koriste u blizini šećerana, jer su time manji troškovi prevoza, a može se organizovati svakodnevno snabdijevanje. U cilju dužeg očuvanja vrši se njihovo sušenje. Suvi repini rezanci su skupo hranivo, jer je neophodna velika količina toplotne energije za isparavanje vlage do nivoa od oko 10%. U cilju pojeftinjenja i ubrzanja procesa slučaja, u savremenim šećeranama se vrši presovanje repinih rezanaca, tako da se dobija proizvod sa 20 i više procenata suve materije.

Suvi repini rezanci. Izvor: Poljosfera

Suvi rezanci su energetsko hranivo, te se njima može zamijeniti dio žita u koncentratnom dijelu obroka.

Suvi repini rezanci sadrže:

• 89,52% suve materije,
• 8,95% sirovih proteina,
• 0,61% sirovih masti,
• 19,64% sirove celuloze,
• 57,48% BEM,
• 3,15% pepela.

Melasa

Melasa je gust, viskozan i sirupast ostatak  nakon kristalizacije šećera. Od 100kg rafinisanog šećera dobija se do 50 kg melase. Iz melasa se ne može više na uobičajeni način dobiti šećer, iako ga melasa sadrži i do 50%. Melasa sadrži oko 80% suve materije, u kojoj je 25-40% saharoze i 12-25% redukujućih šećera, odnosno 50-60% ukupnih šećera. Količina proteina je mala, svega oko 3% kao i oko 10% minerala, uglavnom K, Ca, Cl i sulfata. Sastav melase varira od šećerane do šećerane i zavisi od sorte i kvaliteta repe, načina prerade, klimatskih i geografskih prilika i dr. Najveće razlike u hemijskom sastavu su u vezi količine rafinoze, invertnog šećera i mineralnih materija.

Melasa je vrlo pogodno hranivo za ishranu preživara, jer je idealna podloga za razvoj mikroorganizama rumena. Osim toga, odlično je sredstvo za podsticanje apetita, za smanjenje prašljivosti obroka, kao i vezivno sredstvo, kao izvor neidentifikovanih hranljivih sastojaka, za obezbjeđenje životinja mikroelementima.

Melasa šećerne repe. Izvor: Poljosfera

Na osnovu pregleda literature, autori preporučuju količine od 5-10% melase u smješama za goveda, dok za telad treba koristiti male količine, s obzirom na laksativno dejstvo melase.

Dobro je poznata mogućnost korišćenja melase kao vezivnog sredstva pri peletiranju stočne hrane. Rastvorena u vodi, dodaje se malo ukusnim kabastim hranivima u cilju njihovog oslađivanja. Najveće količine melase oko (90%) koriate se u industriji alkohola ili kao podloga za proizvodnju krmnog kvasca.

Ograničavajući faktor za šire korišćenje melase u ishrani domaćih životinja je njen veliki viskozitet, naročito pri nižim temperaturama. Zato je od velikog značaja mogućnost dehidriranja melase, odnosno njenog prevođenja u praškast materijal. Za dehidraciju melase najčešće se koriste kukuruz i pšenica kao izvori skroba, odnosno stočno brašno od ovih žita.