Domaća balkanska koza je primitivna rasa, koja je nastala od divljih koza, koje su nastanjivale prostor Balkanskog poluostrva i predstavlja jedinu autohtonu rasu koza na području Crna Gore. Različiti ambijentalni uslovi u pojedinim područjima Balkana su uticali na stvaranje različitih varijeteta, pa i na teritoriji Crne Gore postoji više varijeteta, ali kao autentični predstavnik može se smatrati varijitet crvene boje kostrijeti, iako je njena brojnost danas u opadanju.
Uslovi gajenja
Domaća balkanska koza većinom se gaji u krševitom području, oskudnih uslova, koji većini vrsta domaćih životinja ne prijaju, područja Ulcinja, Bara, Nikšića, Podgorice, Danilovgrada. Ona je tipični tip veoma dobre otpornosti i jake prilagodljivosti nepovoljnim uslovima gajenja, i lakog kretanja po veoma teško pristupačnim i krševitim predjelima. Spada u kasnostasnu rasu (potpuni porast dostiže u četvrtoj godini), kombinovanog pravca.
Karakteristike rase
Tijelo domaće balkanske koze je obraslo srednje dugom ili dugom sjajnom kostrijeti različito pigmentisane (crvene, smeđe-crvenkaste, šarene, mrke).
Glava je srednje duga sa vrlo pokretljivim ušima. Koze su uglavnom rogate (viši tereni), a mogu biti šute (niži tereni). Rogovi su tamne pigmentacije, dobre čvrstoće, grubi i bez sjaja. Izrastaju na vrhu čeonih kostiju, savijaju se prema unazad, prvo paralelno, a zatim se razdvajaju, tako da se sa starošću vrhovi udaljavaju, a kod jarčeva se i blago uvrću.
Skelet je uzak i plitak, vrat tanak i dug a greben je istaknut sa znatno jače razvijenim zadnjim dijelom tijela. Noge su tanke i čvrste, kao i papci. Visina grebena prosječno iznosi 66 cm, a obim grudi iznosi oko 79 cm.
Tjelesna masa domaće balkanske koze kreće se oko 50 kg u današnjim uslovima (selekcija, ishrana, njega).
Vime je meko i elastično, ali je slabo razvijeno. Prosječno trajanje laktacije kod domaće balkanske koze kreće se oko 210 dana, a prosječna mlječnost iznosi oko 150 kg, sa izuzetno velikim rasponom variranja (od 80 do 250 kg).
U priplod ulazi obično sa 16 do 20 mjeseci. Plodnost varira od 110 do 130%. Porodna masa jaradi kreće se od 2,5 do 3,0 kg, a u uzrastu od 3 mjeseca uz prihranu dostižu masu od 15 do 18 kg. Jarad se na tržište plasiraju sa masom od 18 do 20 kg. Godišnji nastrig kostrijeti se kreće oko 0,5 kg.
Pripremio: Š.Đ.
