Dragi naši proizvođači, preduzetnici i poljoprivrednici, sigurni smo da ste upoznati sa tim koliko je zdravstveno bezbjedna i higijenski ispravna hrana važna i predstavlja osnov za funkcionisanje čovječanstva. Iz tog razloga smo odlučili da se malo detaljnije pozabavimo ovom tematikom i da kroz buduće objave precizno i jednostavno objasnimo neke pojmove koji će mnogima biti od koristi.
Pošto kada pomislimo na hranu, ona nas asocira na zadovoljavanje osnovnih ljudskih potreba, stoga bezbjednost hrane obuhvata odgovornosti kako nadležnih službi, tako i subjekata u poslovanju sa hranom (SPP) i potrošača.
Subjekat u poslovanju sa hranom (SPP) – pravno ili fizičko lice ili preduzetnik koji je odgovoran za ispunjavanje propisanih uslova za hranu u okviru djelatnosti koju obavlja.
Ono što je doprinijelo proizvodnji dovoljne količine hrane jeste razvoj tehnologije i tehnički napredak, ali kao rezultat tog napretka javljaju se zagađivači koji nijesu prirodan sastojak hrane.
Sigurno se pitate koji su sve načini kontaminacije hrane, a odgovor je jednostavan.
Hrana može biti kontaminirana:
- Biološkim ( ukoliko u hranu dospiju bakterije koje mogu uticati na zdravlje ljudi)
- hemijskim ( ukoliko se hrana kontaminira nekim hemijskim sredstvom)
- fizičkim putem ( ukoliko se u hrani nađu predmeti iz spoljne sredine)
Svi ovi razlozi kontaminirane hrane nastaju zbog neadekvatnog upravljanja sa hranom.
Ukoliko postoje oni koji se pitaju šta znači kontaminacija, reći ćemo da ona predstavlja zagađenje ili trovanje životne sredine, životnih namjernica otrovnim supstancama ili materijama koje mogu da naruše zdravlje ljudi.
Sa stanovišta zdravlja ljudi, značajan problem širom svijeta predstavljaju bolesti koje nastaju konzumacijom hrane koja je kontaminirana patogenim mikroorganizmima. U većini slučajeva, utvrđeno je da je prisustvo patogenih mikroorganizama u hrani posljedica unakrsne kontaminacije nastale zbog loše higijenske prakse za vrijeme proizvodnje i pripreme hrane.
Jednostavni primjer unakrsne kontaminacije bi bio: ukoliko nož koji koristimo za meso upotrijebimo za salatu možemo izazvati kontaminaciju salate, jer kao što i sami znate salata se termički ne obrađuje.
Patogeni mikroorganizmi– mikroorganizmi koji izazivaju bolesti kod ljudi.
Zakonodavni okvir koji obezbjeđuje bezbjednost hrane u Crnoj Gori uređen je Zakonom o bezbjednosti hrane, koji je objavljen u Sl. Listu CG br. 57 /15 i koji je stupio na snagu od 15.10.2015.godine.
Ovaj zakon se primjenjuje na sve faze proizvodnje, prerade i distribucije hrane i hrane za životinje, na primarnu proizvodnju hrane ili hrane za životinje za sopstvenu upotrebu u domaćinstvu, tj. pripremu, rukovanje ili skladištenje hrane koja služi za sopstvenu upotrebu u domaćinstvu ili hrane za životinje koja služi za ishranu životinja za proizvodnju hrane za sopstvenu upotrebu u domaćinstvu. Takođe ovim zakonom se određuje da se hranom ne smatra hrana za životinje, žive životinje, biljke prije žetve, berbe ili ubiranja plodova, medicinski poizvodi u skladu sa zakonom, kozmetički proizvodi u skladu sa posebnim propisom, duvan i duvanski proizvodi, narkotici i psihotropne supstance, rezidue i kontaminenti. Hrana se prema porijeklu dijeli na hranu životinjskog i neživotinjskog porijekla.
Nadležni organi za bezbjednost hrane su:
- Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja koje naročito predlaže politiku bezbjednosti hrane i hrane za životinje
- Organi uprave ( fitosanitarna, veterinarska, Uprava za vode) koji naročito utvrđuju ispunjenost uslova i izdaju odobrenja za obavljanje djelatnosti u objektima za proizvodnju, preradu i distribuciju hrane i hrane za životinje, takođe registruju objekte za hranu i hranu za životinje i vode centralni registar odobrenih i registrovanih objekata, pripremaju i sprovode višegodišnji plan službenih kontrola, pripremaju godišnje izvještaje o sprovođenu višegodišnjeg plana i sarađuju sa Evropskom komisijom.
- Vlada Crne Gore u svrhu obezbjeđenja visokog nivoa zaštite zdravlja ljudi i efikasno preduzimanje mjera donosi bliže propise, a naročito o mjerama za sprečavanje trovanja ljudi hranom i mjerama za sprečavanje štetnog uticaja hrane na zdravlje ljudi i životinja i načinu sprečavanja na tržište hrane i hrane za životinje koja nije podesna za ishranu ljudi i životinja zbog sadžaja određenih kontaminenata.
Ono što spada u opšte zahtjeve za bezbjednost hrane:
- Zabranjeno je staviti na tržište hranu koja nije bezbjedna, odnosno koja je štetna za zdravlje ljudi ili nije pogodna za ishranu ljudi.
- Prilikom utvrđivanja bezbjednosti hrane u obzir se uzima više elemenata saglasno propisima koje donosi Ministartsvo poljoprivrede i ruralnog razvoja.
- Zabranjeno je na tržište stavljati hranu ili hranu za životinje koja nije bezbjedna.
- Prezentacija hrane i hrane za životinje oznakama reklamiranja i sl. ne smije potrošača dovesti u zabludu.
- Ako postoji sumnja u bezbjednost hrane ili hrane za životinje Ministarstvo će ograničiti ili povući sa tržišta istu.
- Subjekat u poslovanju hranom dužan je obezbjediti ispunjenost zahtjeva u poslovanju hranom ili hranom za životinje.
- Subjekat u poslovanju hranom ili hranom za životinje koji obavlja djelatnost prodaje na malo ili distribucije dužan je bez odlaganja pokrenuti postupak povlačenja sa tržišta hrane koja ne ispunjava propisane zahtjeve.
- Subjekat u poslovanju hranom ili hranom za životinje odgovara za štetu koju je prouzrokovalo hranom ili hranom za životinje u skladu sa opštim propisima o odgovornosti za štetu.