Moravka je po važnosti, tj. brojnosti na drugom mjestu, iza Mangulice. U pitanju je rasa kombinovanih proizvodnih sposobnosti, što znači da hranu podjednako dobro pretvara i u mast i u meso. Udio pojedinog dijela tkiva varira, a zavisi najviše od načina ishrane, pola i starosti svinje.
Rasa je otporna, stvorena za šumovite predjele, sama traži hranu i sklonište. Počeci razvoja ove rase sežu 100-njak godina unazad, na širem području sliva rijeke Morave – po kojoj je i dobila ime.
Nezahtjevna prema smještaju – Moravka, ilustracija
Zastupljenost
Kao i svaka niže produktivna rasa, autohtona rasa Moravka izgubila je inače nekada zapažen značaj koji je imala na ovim prostorima. Njena brojnost konstantno je opadala, kada je 2009. godine na području cijele Srbije bilo svega 100 primjeraka rasplodnih ženki i 10 rasplodnih mužjaka. Godine 2017. poboljšana je situacija, kada je bilo registrovano ukupno 500 jedinki. Moravka se, kao što je i gore navedeno, najviše gaji na prostoru današnje Srbije, i to u Šumadijskom predjelu. Danas je ona na području Crne Gore kao i ostale „domaće” rase sporadično prisutna na pojedinim domaćinstvima. Njen potencijal u Crnoj Gori, kao i u Srbiji, izgleda da nije prepoznat od strane uzgajivača svinja.
Eksterijerne osobine
Iako se radi o autohtonoj domaćoj rasi, potrebno je da i ona kao takva ispunjava stroge kriterijume prilikom selekcije grla. Neophodno je prisustvo papira tj. dokumentacije koja dolazi uz kvalitetna rasplodna grla, i onemogućava malverzacije i meleženja koja su česta kod autohtonih rasa.
Evo i tjelesnih dimenzija krmača:
I nerastova:
*avg. = eng. average (prosjek)
Proizvodnost
Proizvodnost Moravke nije na zavidnom nivou, mada je bolja nego kod Managulice. Izražena kroz dnevni prirast glasi – 250 do 810 g/dan. Veliki raspon variranja posljedica je sistema držanja. Ukoliko se svinje drže ekstenzivno, uz slabu ili bez prihrane, a ishrana se bazira na voluminoznim hranivima – tada je logičan i dnevni prirast tek nešto veći od 200 grama. Ako se ishrana forsira, uz to u zatvorenom sistemu, tada su i prirasti znatno bolji odnosno veći. Utrošak hrane takođe varira i kreće se od 3,42 do 5,81 kg/dan.
Svinja Moravke prasi otprilike 7 prasadi, pri čemu to može ići i do 14 u jednom leglu, ali i do samo 5 komada, u lošim uslovima držanja.
Randman svinja je dosta veliki, gotovo identičan tovnim rasama, a kreće se između 74 i 84 procenta.
» » Udio mišićnog tkiva u polutkama svinja rase Moravka – 25 do 35%. ««
Ilustracija
Sistemi gajenja pogodni za Moravku
Moravka se može gajiti u sva četiri sistema (ekstenzivni, polu-ekstenzivni, polu-intenzivni i intenzivni). Međutim, pitanje glasi – na kojem sistemu daje najbolje rezultate. Nesumnjivo da je to ekstenzivan do poluintenzivan sistem. To je ustvari najrealniji vid držanja, jer sve njeke karakteristike idu u prilog tome:
-
Jaka i izdržljiva;
-
Snažne konstitucije;
-
Nezahtijevna prema uslovima proizvodnje;
-
Odlične materinske sposobnosti i
-
Lako prašenja.
Pogodnost uzgoja u Crnoj Gori
Crna Gora nema još uvijek definisanu niti jednu autohtonu rasu svinja. Zbog te činjenice moramo se zadovoljiti uzgoju „stranih” rasa i sojeva koji su, možemo reći, adaptirani na naše predjele, zbog sličnosti reljefa regiona.
Iako nije autohtona crnogorska rasa, Moravka, ali i ostale tri autohtone rase iz Srbije, mogu se uspješno gajiti na području Crne Gore. Stoji činjenica da nema previše prostora pogodnog za ekstenzivno držanje svinja, ali imajući takođe činjenicu da je takav vid proizvodnje potpuno neiskorišćen, ima dovoljno prostora za entuzijaste.
Prelazak u organsku, ekološku proizvodnju je glavni adut uzgajivača ove i ostalih autohtonih svinja, u Crnoj Gori. Takođe, mogućnost pravljenja tradicionalnih proizvoda, njihovo plasiranje kroz turističko tržište i zaokruživanje sistema proizvodnje.
Ilustracija
P.S.
Gajenje autohtonih rasa, u ovom slučaju svinja rase Moravka, ima nekoliko odlučujućih prednosti kojima se budući farmeri trebaju rukovoditi:
-
Očuvanje gena i biološke raznovrsnosti;
-
Dobijanje sirovina koje će se koristiti u izradi tradicionalnih suvomesnatih proizvoda;
-
Poticanje razvoja malih porodičnih poljoprivrednih gazdinstava i
-
Razvoj ruralnih područja.
Štaviše, ne treba se zaustaviti na nabrojano, treba naglasiti lakoću prašenja, smanjeni rizik obolijevanja kod prasadi, manje uloženog rada, jednostavniji prelazak na organsku proizvodnju…
Moravka, zašto ne i kod nas.
