Razlozi za podršku
Usklađivanje politike direktnih plaćanja se sprovodi postepeno tokom pretpristupnog perioda, u skladu sa raspoloživim nacionalnim budžetom, uzimajući u obzir strateške ciljeve crnogorske poljoprivredne politike i u cilju zaštite prihoda poljoprivrednih gazdinstava. U skladu sa Strategijom razvoja poljoprivrede i ruralnih područja i Akcionim planom, od 2017. godine u sistem direktnih plaćanja u biljnoj proizvodnji uključene su sve obradive površine. Smanjivanje minimalne površine za podršku na 0,3 hektara 2018. godine sprovedeno je sa ciljem povećanja obradivih površina u sistemu direktnih plaćanja, što je omogućilo precizniju evidenciju obradivih površina i stvorilo preduslove za bolju pregovaračku poziciju Crne Gore u vođenju pregovora sa EU u oblasti poljoprivrede.
Ciljevi
Uvođenje obradivih površina u Sistem za identifikaciju zemljišnih parcela (u daljem tekstu: SIZEP) je uspostavljeno. Sve obradive površine uvedene su u SIZEP, i na osnovu njega se vrši evidencija/kontrola plaćanja. Na ovaj način se sistem direktnih plaćanja usaglašava sa plaćanjima koja se primjenjuju u okviru Zajedničke poljoprivredne politike.
- konkretizacija razvojnih ciljeva poljoprivredne politike, postepeno usklađivanje nacionalne politike podrške sa Zajedničkom poljoprivrednom politikom EU;
• uključivanje u baze podataka većeg broja poljoprivrednih gazdinstava i obradivih površina kroz Registar poljoprivrednih gazdinstava, SIZEP i Evidenciju zahtjeva;
• postepeno prilagođavanje crnogorskih poljoprivrednika evropskom modelu podrške;
• bolja valorizacija neiskorišćenog poljoprivrednog zemljišta;
• uvođenje novih kontrolnih mehanizama za direktna plaćanja kroz Direktorat za plaćanja;
• postepeno stvaranje mehanizama za izgradnju Integrisanog administrativnog sistema kontrole u Direktoratu za plaćanje.
Opis mjere i kriterijumi za podršku
Podrška se obezbjeđuje za sve obradive površine. Obradiva površina je oranica sa poljoprivrednom kulturom, obradivo zemljište u stakleniku/plasteniku sa poljoprivrednom kulturom i površina pod višegodišnjim zasadom na kojoj se obavlja poljoprivredna djelatnost. Iznos podrške je do 270€ po hektaru za sve obradive površine, uključujući i novozasnovane površine na prethodno neobrađenom zemljištu. Proizvođači višegodišnjih krmnih kultura, osim u godini zasnivanja usjeva, imaju pravo na direktna plaćanja u iznosu od 100€ po hektaru i u sljedeće tri godine za istu parcelu uz uslov da na njima primjenjuju redovno agrotehničke mjere i da godišnje dostavljaju zahtjev za podršku. Dodatna podršku u iznosu od 400 EUR/ha odobrava se za zasnivanje poljoprivrednih površina na prethodno nekorištenom poljoprivrednom zemljištu, koje je prostorno identifikovano u SIZEP-u do 30. aprila 2023. godine.
Pravo na plaćanje se ostvaruje jednom godišnje za prihvatljivu obradivu površinu. Za jednu obradivu površinu može se ostvariti jedno pravo na plaćanje.
Pravo na podršku imaju proizvođači upisani u Registar poljoprivrednih gazdinstava i odgovarajuče registre Organa uprave, koji zadovoljavaju sljedeće kriterijume:
- posjeduju zasad minimalne površine od 0,3 hektara, ako se sabiraju površine od dvije ili više parcela, svaka od njih mora biti najmanje površine 0,05 hektara.
- za površine koje su upisane SIZEP u skladu sa zakonom do 30. aprila 2023. godine;
- poštuju principe dobre poljoprivredne prakse, redovno primjenjuju agrotehničke mjere;
- blagovremeno podnesu zahtjev za podršku u sistem za Evidenciju zahtjeva u kojem su navedene sve obradive površine, uključujući i površine pod ratarskim kulturama koje su obrađene u jesen 2022. godine.
Potrebno je da poljoprivredni proizvođači vode evidenciju na propisanom obrascu o upotrebi sredstava za zaštitu bilja (pesticida) u skladu sa Zakonom o sredstvima za zaštitu bilja.
Zahtjev za podršku popunjava se i podnosi uz pomoć službenika iz Direkcije za savjetodavne poslove u oblasti biljne proizvodnje i Direkcije za poljoprivredne registre i regionalnu koordinaciju. Podnosilac zahtjeva dužan je da omogući nesmetano vršenje kontrole na terenu, a ako na bilo koji način onemogući vršenje kontrole, zahtjev će biti odbijen. Posebni uslovi, kriterijumi, način prijavljivanja i procedura realizacije i rok za dostavljanje zahtjeva za Direktna plaćanja definisaće se Javnim pozivom koji će objaviti Ministarstvo. U slučaju da se nakon završene administrativne i terenske kontrole, po određenoj mjeri, utvrdi razlika između odobrenog iznosa sredstava podrške i zahtijevanog iznosa sredstava podrške za:
−20 do 50% odobreni iznos će biti umanjen za onoliko procenata za koliko je utvrđeno odstupanje;
−više od 50% podnosilac zahtjeva neće ostvariti pravo na podršku, osim u slučaju više sile.
U slučaju da podnosilac zahtjeva prijavi površine kao novosnovane tokom 2023. godine u smislu ostavarivanja prava na dodatnu podršku od 400€/ha, a iste su bile evidentirane u SIZEP sistemu prethodni period, ili na bilo koji drugi način pokuša da na osnovu netačne dokumentacije, odnosno prevarom ostvari pravo na korišćenje sredstava podsticaja, biće isključen iz sistema subvencija na period od dvije godine od dana donošenja pravosnažnog rješenja Ministarstva o odbijanju isplate sredstava podsticaja.
Ako ukupna visina zahtjeva za plaćanja direktne podrške prevazilazi budžetom planirani godišnji iznos, proporcionalno se smanjuju jedinična plaćanja po hektaru. Nakon isteka roka za podnošenje zahtjeva za direktna plaćanja mogu se razmatrati i zahtjevi dostavljeni sa zakašnjenjem od 20 dana, s tim da se sredstva podrške umanjuju za svaki dan zakašnjenja u iznosu od 1% od podrške koju bi podnosilac zahtjeva ostvario da je zahtjev podnio blagovremeno. Zahtjevi podnijeti nakon dodatnog roka od 20 dana biće odbijeni kao neblagovremeni.
Korisnici
Podnosioci zahtjeva koji ispunjavaju uslove utvrđene Javnim pozivom. Pravo na podršku ne mogu ostvariti privredna društva (djelimično ili potpuno) u državnoj svojini ili državna institucija. Registrovano poljoprivredno gazdinstvo koje je ažuriralo podatke u SIZEP-u do 30. aprila 2023. godine.
Način plaćanja
Podnosiocima zahtjeva na žiro-račun koji je u trenutku isplate evidentiran u Registru poljoprivrednih gazdinstava, u skladu sa kriterijumima i uslovima za ostvarivanje prava na podršku. Ukoliko u momentu isplate podnosilac zahtjeva nema aktivan/ispravan nacionalni broj žiro računa u banci, prijavljen i evidentiran u Registru poljoprivrednih gazdinstava, sredstva će biti vraćena u budžet Crne Gore na Glavni račun trezora
Procedura realizacije
Od 2020. godine podnošenje zahtjeva, izmjene podnijete prijave, odustajanje potpuno ili djelimično od prijave i prijave slučaja više sile sprovodi se kroz Sistem upravljanja i evidencije zahtjeva za podršku kroz mjere direktnih plaćanja i ruralnog razvoja prema površini referentne parcele (Evidencija zahtjeva). Ovim je omogućeno podnosiocima zahtjeva da geoprostorno identifikuju podatake o korišćenju parcela i podnesu jedinstveni zahtjev. Mjera se sprovodi na bazi prispjelih zahtjeva u skladu sa javnim pozivom. Administrativnu i terensku kontrolu, kao i isplatu sredstava vrši Direktorat za plaćanje uz terensku podršku Direkcije za savjetodavne poslove u oblasti biljne proizvodnje. Prostornu identifikaciju parcela u SIZEP i podnošenje zahtjeva u Evidenciji parcela vodiće
Direktorat za plaćanje uz podršku Direkcije za savjetodavne poslove u oblasti biljne proizvodnje.
Nadzor i kontrola
Ministarstvo, koordinatori mjere – generalni direktor Direktorata za plaćanje i generalni direktor Direktorata za poljoprivredu;
Operativna odgovornost – načelnik Direkcije za IAKS mjere, načelnik Direkcije za kontrolu na terenu, načelnik Direkcije za biljnu proizvodnju i načelnik Direkcije za savjetodavne poslove u oblasti biljne proizvodnje;
Implementaciona odgovornost – Direktorat za plaćanja, Direkcija za savjetodavne poslove u oblasti biljne proizvodnje i Organ uprave – Sektor za fitosanitarne poslove u dijelu evidencije upotrebe sredstava za zaštitu bilja ( pesticida)
Finansijski plan
Komponente | Iznos u € |
Direktna plaćanja u biljnoj proizvodnji 3.800.000,00 | 3.800.000,00 |
UKUPNO: | 3.800.000,00 |