Alternativno plodonošenje podrazumijeva neredovno rađanje voćaka, odnosno smjenjivanje rodnih i nerodnih godina. Ova pojava je prisutna najčešće kod jabuke i kruške, a može biti prisutna i na šljivi, marelici (kajsiji), brusnici, borovnici, kao i kod nekih tropskih kultura poput manga i avokada. Alternativno plodonošenje je i u davnim vremenima izazivalo interesovanje, tako da se o ovoj pojavi biljaka podaci mogu naći i u ranim jevrejskim izvorima iz IV vijeka (Talmund Yerushalmi Sheviit).
Alternativna rodnost može biti potpuna koja podrazumijeva odsustvo roda, odnosno pauzu u plodonošenju u trajanju od 1 do 2 godine, rijetko više, i djelimična pod kojom se podrazumijeva znatna oscilacija u prinosima.
Potpuna alternativnost se javlja kod nekih sorti šljive (požegača), jabuke (mantet, boskop) i kruške (kongresovka), dok je kod drugih voćnih vrsta rijetka pojava.
Djelimična alternativnost je češća pojava u proizvodnji a prisutna je kod mnogih kasnih sorti jabuke i kruške.
Uzroci alternativnog plodonošenja
Uzroci alternativnog plodonošenja su: sklonost sorte, neadekvatne agro i pomotehničke mjere i ekstenzivan uzgoj. Najčešći uzrok alternativnog plodonošenja je sklonost sorte, međutim treba imati u vidu da i kod nekih klonova iste sorte postoji razlika u ispoljavanju alternativnosti, tako na primjer, klonovi sorte delišes ispoljavaju različitu osjetljivost na alternativnost. Ovaj aspekt je mnogo bitan prilikom odabira sorte, ili sorti za podizanje zasada.
Osim uticaja osobina sorte, tj. njihove prirodne sklonosti ka alternativnom rađanju, drugi važan faktor je ekstenzivan uzgoj, odnosno proizvodnja u kojoj se ne primjenjuju adekvatne agro i pomotehničke mjere kao što su: pravilna rezidba voćaka, đubrenje i dr.
Ekstenzivna proizvodnja kao što se da naslutiti je bila jako zastupljena u ranijem periodu, dok je i sada znatno prisutna, naročito u seoskom području. Pretjerana bujnost voćaka koja je prisutna u ovim zasadima dovodi najčešće do kompeticijskog odnosa između diferencijacije generativnih pupoljaka i dozrijevanja plodova, što ima za posljedicu slabo obrazovanje pupoljaka za narednu godinu, ili prostije rečeno, zbog dozrijevanja velikog broja plodova (u rodnim godinama) voćka nema dovoljno snage (hranljivih materija) da obrazuje adekvatan broj generativnih pupoljaka za narednu godinu zbog čega dolazi u tim godinama do izostanka prinosa ili prisutnosti jako malog broja plodova na drvetu. U skladu sa ovim, u godini velike rodnosti većina hranljivih materija se tranportuje na kratko rastojanje – samo do susjednih tkiva grana, što za posledicu ima samo proizvodnju lišća naredne godine (ili u toku više godina) – jer lišće ima manje potrebe za hranljivim materijama.
Neadekvatane agro i pomotehničke mjere mogu da dovedu do alternativnog rađanja, čak i kod sorti koje prirodno nisu sklone alternativnom plodonošenju, odnosno koje imaju stabilan ritam plodonošenja. Povoljnim agro i pomotehničkim mjerama se neće ukloniti alternativnost kod voćaka koje su jako sklone ovoj pojavi, međutim može se u značajnoj mjeri uticati na smanjenje inteziteta alternativnosti.
Na nedostatak rodnosti u pojedinim godinama mogu da utiču i: suša, pretjerana vlažnost, nedovoljna ishrana, upotreba velike količine azota u đubrenju voćaka zbog čega dolazi do pretjerane bujnosti, nedostatak mikroelemenata, nedostatak oprašivača i dr.
Pripremio: dipl. ing. polj. Dušan Ivanović
