Od ukupne proizvodnje mlijeka u Crnoj Gori najveći dio se preradi na porodičnim poljoprivrednim gazdinstvima u mliječne proizvode proizvedene na tradicionalan način. Očuvanje tradicionalnih proizvoda kroz razne vidove zaštite, kao što su oznake porijekla, geografske oznake, garantovano tradicionalni specijaliteti, viši kvalitet i slično doprinose prepoznatljivosti krajeva iz kojih potiču, očuvanju i razvoju ruralnih sredina.
Ovaj vid proizvodnje predstavlja značajan dio ukupne proizvodnje mliječnih proizvoda i oni se u najvećem dijelu plasiraju na kućnom pragu i na pijacama. Međutim, u posljednjih nekoliko godina, postoji značajna potražnja tradicionalnih mliječnih proizvoda u turističkim objektima i trgovačkim lancima.
U cilju proizvodnje bezbjednih proizvoda na porodičnim gazdinstvima od sopstvenih životinja i očuvanja tradicionalne proizvodnje, donijeta je Uredba o zahtjevima higijene za objekte i prostorije u kojima se proizvode male količine primarnih proizvoda za ishranu ljudi. Time su stvoreni uslovi za očuvanje tradicionalne proizvodnje na poljoprivrednim gazdinstvima i stavljanje proizvoda na lokalno tržište.
Ciljevi podrške
- podizanje konkurentnosti domaćih tradicionalnih mliječnih proizvoda;
- uvođenje standarda bezbjednosti hrane na gazdinstvima na kojima se vrši prerada primarnih proizvoda;
- ukrupnjivanje poljoprivrednih gazdinstava za proizvodnju mlijeka.
Opis mjere i kriterijumi za podršku
Podrška se daje za proizvođače koji prerađuju sirovo mlijeko na svom gazdinstvu u vidu osnovne premije koja iznosi 0,10€ po litru prerađenog mlijeka. Pravo na premiju mogu ostvariti poljoprivredni proizvođači koji ispunjavaju sljedeće uslove:
- da su upisani u Registar poljoprivrednih gazdinstava i Registar objekata za hranu koji ispunjava minimalne nacionalne standarde;
- da imaju Registrovan objekat za preradu sirovog mlijeka;
- da prerađuju više od 50 litara sirovog mlijeka u posebnom objektu koji se nalazi na poljoprivrednom gazdinstvu ;
- da prerađuju sirovo mlijeko od sopstvenih životinja;
- da tokom 2023. godine ne predaju mlijeko odobrenim objektima za preradu mlijeka (mljekare, sirare);
- da su se prijavili u roku koji je definisan Javnim pozivom;
- da su dostavili potrebne dokaze o plasmanu proizvoda koji će se bliže definisanisati Javnim pozivom.
Uzimanje uzoraka za kontrolu gotovih proizvoda (sir, kajmak) i sirovog mlijeka vrše ovlašćena lica za uzimanje uzoraka iz Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove na lokaciji proizvodnje, a uzorci se ispituju u ovlašćenoj laboratoriji, dva puta godišnje. Laboratorije Ministarstvu dostavljaju izvještaj na osnovu kojeg se vrši obračun za isplatu. Troškovi analiza će se odbijati od premija. Pravo na premiju u jednom polugodištu ostvaruju poljoprivredni proizvođači čiji je proizvod (uzorak) usaglašen sa propisanim mikrobiološkim zahtjevima. Kontrola prijavljenih proizvedenih količina mlijeka na gazdinstvu vrši se na osnovu rješenja o registraciji i na osnovu broja muznih grla koja se nalaze u Elektronskoj bazi podataka, kao i na osnovu prosječne godišnje proizvodnje grla u laktaciji na nivou Crne Gore (3.150 litara za krave, 100 litara za ovce i 200 litara za koze). Proizvođač koji nije prijavio promjenu brojnog stanja na gazdinstvu u skladu sa rješenjem o registraciji (ima više grla nego što je navedeno u rješenju) ostvariće pravo na premiju samo za onaj broj grla koji stoji u rješenju.
Proizvođači mlijeka dužni su da u uzgoju životinja i proizvodnji mlijeka poštuju preporuke utvrđene Kodeksom dobre poljoprivredne prakse.
Da bi ostvarilo pravo na podršku registrovano poljoprivredno gazdinstvo je dužno da prijavi sve vrste promjena na gazdinstvu (ažuriranje podataka) u 2023. godini i da dostavi dokaz da su na gazdinstvu sprovedene mjere obavezne zdravstvene zaštite životinja.
U slučaju da podnosilac zahtjeva ne izvrši ažuriranje podataka gubi pravo na premiju u tekućoj godini. Ako u zahtjevu za premije unese veći broj grla, odnosno netačne podatke nema pravo na dodjelu podsticaja za period od dvije godine u smislu člana 33 Zakona o poljoprivredi i ruralnom razvoju.
Administrativnu i terensku kontrolu vrši Komisija koju obrazuje Ministarstvo. Podnosilac zahtjeva je dužan da omogući nesmetano vršenje kontrole na terenu, u suprotnom, ako onemogući vršenje kontrole, zahtjev će biti odbijen. Korisnici su poljoprivredna gazdinstva koja ispunjavaju kriterijume utvrđene Javnim pozivom, a način plaćanja je uplatom na žiro račun poljoprivrednim proizvođačimima. Uplata se vrši dva puta godišnje.
Procedura realizacije
Pravo na premiju mogu ostvariti poljoprivredni proizvođači koji ispunjavaju sljedeće uslove: da su upisani u Registar poljoprivrednih gazdinstava i Registar objekata za hranu koji ispunjava minimalne nacionalne standarde; da imaju Registrovan objekat za preradu sirovog mlijeka; da prerađuju minimum 30 litara sirovog mlijeka; da prerađuju sirovo mlijeko od sopstvenih životinja; da tokom 2023. godine ne predaju mlijeko odobrenim objektima za preradu mlijeka (mljekare, sirare); da su se prijavili u roku koji je definisan Javnim pozivom; da su dostavili potrebne dokaze o plasmanu proizvoda koji će se bliže definisanisati Javnim pozivom.
Mjera će se definisati kroz dva Javna poziva. Specifični kriterijumi (rokovi, potrebna dokumentacija i drugo) biće bliže definisani Javnim pozivima.
Premije se isplaćuju dva puta godišnje.
Nakon izvršenih terenskih kontrola regionalni centri Direkcije za savjetodavne poslove u oblasti stočarstva zajedno sa ostalim članovima komisije pripremaju izvještaje sa spiskovima za isplatu premija. Obrasci zahtjeva za premiju mogu se preuzeti u Ministarstvu, regionalnim centrima Direkcije za savjetodavne poslove u oblasti stočarstva i sa zvanične internet stranice Ministarstva.
Nadzor i kontrola
Ministarstvo, koordinator mjere – generalni direktor Direktorata za poljoprivredu;
Operativna odgovornost – načelnik Direkcije za stočarstvo;
Implementaciona odgovornost – načelnik Direkcije za savjetodavne poslove u oblasti stočarstva i nadležne inspekcije.
Finansijski plan
Komponente | Iznos u € |
Premije po litru mlijeka 0,10€ | 2.000.000,00 |
UKUPNO: | 2.000.000,00 |