Prolaps (ispadanje) materice je samo jedna od mnogobrojnih komplikacija koje se dešavaju nakon teljenja kod krava, i kod muzara i kod dojilja, ali znatno češće kod krava koje se muzu. Za posledicu može imati krajnji ishod koji se manifestuje uginućem životinje, pa stoga spada među najteže, ne samo reproduktivne već i uopšte komplikacije koje se srijeću kod krava.
Faktori predispozicije
Prolaps materice je reproduktivna komplikacija koja se javlja kod krava i bivola, a koja se manifestuje ispadom cijele materice (uterusa) izvan tijela krave. Prolaps se javlja kada se rog materice invaginira (savije) nakon teljenja, kada i počinje da viri iz vulve.
• Prolaps materice se dosta često naziva i everzija materice. •
Sledeći fakotri utiču na pojavu ove anomalije:
- Produžena distocija;
- Pareza;
- Trakcija fetusa;
- Prevelika veličina fetusa;
- Zadržane fetalne membrane;
- Hipokalcemija;
- Hronična bolest.
Što je rasa intenzivnija, to je bolest češća: Holštaj frizijska rasa
Klinički znakovi prolapsusa
Znaci kod krava su očigledni, jasno vidljivi i može se reći dramatični. Glavni znak jeste materica koja visi na zadnjem dijelu krave, sve do skočnog zgloba. Usled iscrpljenosti životinja obično leži, mada može i da stoji pri čemu je lakše uočiti anomaliju. Materica je u početku normalne veličine a za samo nekoliko sati dolazi do edematoze. Sluzokoža postaje kontaminirana slamom, prljavštinom, sa prisutnim krvnim ugrušcima.
Neke životinje tokom prolapsa uterusa mogu izgledati zdravo i normalno, iako je vjerovatnije da će životinja ispoljiti neke od znakova hipokalcemije:
- Slabost;
- Depresiju;
- Smanjenu tjelesnu temperaturu;
- Anksioznost;
- Prostraciju;
U nekom od krajnjih slučajeva može doći do hipovolemijskog šoka, kao posledice rupture krvnog suda u nekom od reproduktivnih organa, fizičkog razdiranja izbočenog organa ili inkarceracije abdominalnih šupljina.
• Znaci loše prognoze vaše krave: blijede sluzokože, smanjeno vrijeme punjenja kapilara te tahikardija. •
Liječenje
Liječenje krave koja je doživjela prolapsus uterusa zavisi i još se vode debate koji je najbolji način za njenu reparaciju. Treba napomenuti da je incidencija slučaja prolapsusa 0,5-1% kod krava u stadu, te da krava kojoj se povrati materica ima identične šanse kao i ostale životinje u stadu za razvoj abnormalnosti sledeće godine.
Prije svega kod prolapsa treba razlikovati dva perioda u kojem djeluju različit sudionici. Prvim period koji je „rezervisan” za farmere, u kojem isti moraju:
- Životinje držati u tišini;
- Prolapsirano tkivo održavati u čistom i vlažnom stanju i
- Što prije pozvati veterinara ili nadležnu veterinarsku ambulantu.
Proces liječenja prolapsusa materice kod krava mora obuhvatiti tri glavna koraka:
- Smanjenje otečene materice;
- Ponovno vraćanje materice u prvobitan (normalan) položaj i
- Zadržavanje prolapsirane mase u novom (starom) položaju.
Amputacija materice vrši se od strane veterinara, a u slučaju kada je zamjena nemoguća ili u slučaju kada je izvjesno da bi vraćanje iste uzrokovalo infekciju i izazvalo uginuće krave. Zbog svega navedenog vrlo je bitno da farmer održi prolapsiranu matericu čistom, vlažnom i zaštićenom od oštrih ivica i predmeta, kao i grubih površina.
Teljenje, za neke krave rizično
Šta raditi nakon zahvata
Nakon što se obavi procedura vraćanja materice u prvobitan položaj, treba se pridržavati određenih pravila i metoda i poslušati savjete veterinara. Evo nekih predloga:
- Životinju smjestiti na podlogu, koja će omogućiti da zadnji dio tijela životinje bude podignut;
- Ishranu treba privremeno smanjiti na nekoliko dana;
- Životinjama treba obezbijediti mogučnost umjerenog hodanja, bez bilo kakvog većeg naprezanja;
Prognoza
Generalno je prognoza veoma povoljna pod uslovom da je materica neoštećena, da nije bilo teške hipokalcemije te da je postupak riješen u što kraćem periodu. Iako je prognoza povoljna, a iako je mogućnost ponovnog javljanja mala, mogu se javiti određeni problemi kod krava koji se tiču drugih segmenata reprodukcije. U tom smuslu treba uzeti u obzir sledeće:
- Životinje koje u doživljele prolapsus materice mogu imati smanjenu stopu plodnosti u narednim godinama.
- Interval od teljenja do oplodnje može biti duži u odnosu na krave koje nisu doživljenle prolapsus.
Vidimo da je prolapsus uterusa rijetka ali dosta ozbiljna bolest koja je naročito prisutna kod današnjih visokoproduktivnih krava, naročito u mlječnom govedarstvu. Prognoza bolesti jeste povoljna za većinu oblika i za najveći broj krava u stadu, ali ne treba izostaviti indirektne posledice liječenih krava. Stoga treba uzeti u obzir sve navedeno, i na kraju obratiti pažnju na krave koje su liječene od prolapsusa, kako bi se pratilo stanje produktivnosti i plodnosti takvih krava a u cilju ostavrivanja maksimalne koristi i ekonomičnosti.
